Συμπαγείς πόλεις και γιατί θα ζούσαμε καλύτερα μέσα σ’αυτές.
Του Παναγιώτη Ν. Ερμογένους
‘Ο πλούτος της Λεονίας* μετριέται απο τα πράγματα που κάθε μέρα πετιούνται για να δώσουν την θέση τους σε καινούρια’.
‘Ιταλο Καλβίνο, Αόρατες Πόλεις
*Η Λευκωσία, η Λεμεσός, η Λάρνακα, η Πάφος και κάθε δήμος που θέλει να γίνει μεγαλύτερος δήμος.
Living closer makes life easier, happier and less expensive. The concept of compact city
in illustration. (www.unhabitat.org)
1) Μείωση εξόδων μηνιαίου προυπολογισμού.
Επιτυγχάνεται μειώνοντας την απόσταση κατοικίας από τους χώρους εργασίας, εμπορίου και αναψυχής. Η διάχυτη πόλη στην οποία προωθείται η αλόγιστη οικιστική ανάπτυξη στα προάστια και αγροτικούς οικισμούς είναι ενεργοβόρα. Όσο πιο μακρυά βρίσκεται η κατοικία μας από την εργασία και τις εμπορικές λειτουργίες τόσο περισσότερο αυξάνονται τα έξοδα μετακίνησης προς και από αυτές. Η υπολειτουργία των δημόσιων συγκοινωνιών και η απαξίωση τους από την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, αυξάνει τις ανάγκες για καύσιμα και την εξάρτηση απο τα ιδιωτικά οχήματα. Σε πόλεις με έντονη δημογραφική δυναμική το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί με την διαμόρφωση εμπορικών κέντρων στα προάστια βάση του μοντέλου της πολυκεντρικής πόλης. Στην περίπτωση των κυπριακών πόλεων όπου δεν υπάρχουν ενδείξεις δημογραφικής αύξησης η επιλογή να ζούμε όσο πιο κεντρικά γίνεται και όχι το αντίθετο μπορεί να κάνει την διαφορά. Πέρα του οικονομικού και περιβαλλοντικού οφέλους υπάρχει και ο κοινωνικός παράγοντας: Οι μετακινήσεις με αυτοκίνητο για οποιαδήποτε μικρή δραστηριότητα δημιουργούν άγχος και σπαταλούν τον ελεύθερο μας χρόνο.
2. An aerial view of Nicosia in the 1930’s, where all its functions were confined into city walls. In less than hundred years the city impressively expanded to become one of the most sprawl cities in Cyprus. (www.twitter.com/andkyprianou)
2) Διατήρηση πολύτιμης δασικής και γεωργικής γης.
Επιτυγχάνεται με την αύξηση της ανεκμετάλλευτης γης σε σχέση με το δομημένο περιβάλλον. Για να κατανοήσουμε πόσο ανελκυστικές και ανθυγιεινές είναι οι πόλεις που κατέστρεψαν το φυσικό περιβάλλον γύρω από αυτές, αρκεί να φέρουμε στο νου μας εικόνες μεγαλουπόλεων σε αναπτυσσόμενα κράτη. Φανταστείτε τα δημοτικά όρια της Λευκωσίας και της Λεμεσού που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα μαζικής στέγασης να αγγίζουν τις περιοχές γύρω απο τον Κόρνο και τις Πλάτρες, αντίστοιχα: ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής μας παράδοσης που είναι το φυσικό περιβάλλον θα έχει εξαφανιστεί. Ακόμα περισσότερο, σε ένα πολιτικά ευάλωτο κράτος με περιορισμένους φυσικούς πόρους η διατήρηση ανεκμετάλλευτης γης για μελλοντικές ανάγκες είναι πολύ πιο σημαντική από κράτη που απολαμβάνουν πολιτική και οικονομική σταθερότητα. Η αυξανόμενη οικοπεδοποίηση των περιοχών που περιβάλλουν τις πόλεις και τους αγροτικούς οικισμούς πρέπει να μας ανησυχεί. Η πολεοδομική αρχή για ψηλά κτίρια με μεγαλύτερες πυκνότητες σε επιλεγμένες περιοχές είναι μια λύση με πολλαπλά οφέλη γιατί πέρα από το φυσικό περιβάλον ευνοεί και την οικονομία των πόλεων, μέσω της ενίσχυσης της ζωτικότητας.
An aerial view of Limassol today. City’s continues modernization shall look into how old city center can contribute positively in citizen’s daily life problems and activities (www.vorchuchelo.com)
3) Αναβίωση του θεσμού της γειτονιάς.
Επιτυγχάνεται με την ανακαίνιση κενών κελύφων και δημιουργική αναπροσαρμογή των χρήσεων τους. Οι πόλεις μας βρίθουν από αρχιτεκτονικά αξιόλογες εγκατελειμμένες νεοκλασσικές κατοικίες, νεότερα κτήρια που φιλοξενούσαν βιοτεχνίες, κλειστά εργοστάσια και παλιά δημόσια κτήρια. Αν τα απαριθμήσουμε, ταξινομήσουμε και εν τέλει χαρτογραφήσουμε, θα αντιληφθούμε ότι μια καινούρια πόλη μέσα στην πόλη και όχι έξω από αυτήν μπορεί να ξεφυτρώσει λύνοντας τρία βασικά πολεοδομικά προβλήματα: Kατοικία χαμηλού κόστους, επαγγελματική στέγη για νέες επιχειρήσεις, καλλιτεχνικά εργαστήρια και δημόσιος χώρος.’Ενα καλό παράδειγμα παλιάς συνοικίας είναι η Αγία Τριάδα στη Λεμεσό η οποία διαθέτει τα βασικά πολεοδομικά κριτήρια για αναβάθμιση της ως πρότυπη συνοικία: Εγκατελειμμένες αστικές κατοικίες δίπλα στο εμπορικό κέντρο και σε πολύ μικρή απόσταση από τη παραλία με αρκετά δημόσια και εμπορικά κτήρια. Με κατάλληλο σχεδιασμό, μεθοδικότητα και κίνητρα η περιοχή μπορεί να προσελκύσει νέες οικογένειες και άλλες κοινωνικές ομάδες που ψάχνουν για έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής μέσα στη πόλη: αυτόν που οι περισσότερες καθημερινές δραστηριότητες όπως εκπαίδευση, εργασία, ψυχαγωγία, ξεκούραση μπορούν να γίνουν σε απόσταση 10 λεπτών με τα πόδια.
A city center in Europe that fulfills the concept of compact city. A well preserved street with mixed land use with adequate infrastructure for vehicles, cyclists and pedestrians.( www.thrillist.com)
4) Κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση και λιγότερος χώρος για το αυτοκίνητο.
Επιτυγχάνεται με την αναβάθμιση και προώθηση μέσων μαζικής μεταφοράς και οργανωμένων χώρων στάθμευσης. Όλο και περισσότερος κόσμος ζει στα προάστια και ο οποίος εξαρτάται από το αυτοκίνητο και μόνο για την μετακίνηση του προς το κέντρο. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα αυτοκίνητα στις ώρες αιχμής και περισσότερη ανάγκη για στάθμευση στο κέντρο. Με την προϋπόθεση ότι υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για πεζούς και επαρκείς αστικές συγκοινωνίες, η πρόσβαση στο κέντρο της πόλης μπορεί να γίνει ευχάριστη και ευκολότερη χώρις τη χρήση του αυτοκινήτου. Λόγο της κυριαρχίας του, οι δημόσιοι χώροι στάθμευσης είναι πάντα ανεπαρκείς με αποτέλεσμα να παρατηρείται παράνομη στάθμευση και έξαρση του φαινομένου του ιδιωτικού παρκινγκ των 10 – 15 αυτοκινήτων. Το τελευταίο γίνεται εις βάρος του αρχιτεκτονικού πλούτου και συνοχής του αστικού ιστού αφού τα πάρκιγκ διαμορφώνονται σε κενά οικόπεδα γκρεμισμένων κτηρίων ή ακόμα χειρότερα γκρεμίζονται παλιά κτήρια για να δώσουν την θέση τους σε πάρκινγκ. Το ιδιωτικό πάρκινγκ συμβάλλει στον κατακερματισμό του δημόσιου χώρου και υποβαθμίζει την ταυτότητα οδών με σημαντικό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Σε ένα άλλο επίπεδο, η έντονη παρουσία του αυτοκινήτου κάνει πιο δύσκολη τη ζωή των πεζών και ποδηλατιστών που πλέον αποτελούν σημαντικές κοινωνικές ομάδες μέσα στη πόλη.
5. A city center in Europe that fulfills the concept of compact city. Nightlife contributes to city’s vibrant atmosphere as daily life does. Living close to city, contributes to city’s round the clock economy (www.businessinsider.com)
5) Ενδυνάμωση της πολιτιστικής ταυτότητας της πόλης
Επιτυγχάνεται με την αγάπη για την ιστορία, την αρχιτεκτονική και την αστική κουλτούρα της πόλης μας.
Η ομορφιά και η ζωτικότητα της πόλης έχει οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο. Ακόμα περισσότερο, όσο πιο καλοδιατηρημένο και λειτουργικό είναι το ιστορικό της κέντρο,τόσο πιο ενδιαφέρουσα και ελκυστική γίνεται μια πόλη στους ξένους επισκέπτες της. Ιστορικά κέντρα που έχουν εκμοντερνιστεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αντικαθιστώντας κάθε τι παλιό με κάτι καινούριο ή πόλεις πού έχουν σχεδιαστεί εξ ολοκλήρου βάση των αρχών του μοντέρνου κινήματος, μειονεκτούν αισθητικά σε σχέση με άλλες πόλεις που σεβάστηκαν τις παλιές υποδομές και τις ενίσχυσαν με σύγχρονα στοιχεία. Η συμπαγής πόλη συμβάλλει θετικά στην ενίσχυση της ταυτότητας της πόλης γιατί δύσκολα αποχωρίζεται ή εγκαταλείπει κτήρια και λειτουργίες που είναι ιστορικά συνδεδεμένα μαζί της. Ως πολίτες μπορούμε να συμβάλουμε στον καλλωπισμό της πόλης με την ενεργή συμμετοχή σε δημόσιες συζητήσεις που αφορούν πολεοδομικές μετατροπές και οικοδομικές αναπτύξεις που επηρεάζουν την ζωή μας μέσα στην πόλη και να ενισχύουμε με την παρουσία μας τα διάφορα πολιτιστικά δρώμενα ή φεστιβαλ που οργανώνονται μέσα σε αυτήν.
6. What are the benefits of living away from city’s main functions and what are the benefits of living closer to them? (www.followgreenliving.com)
6) Περιορισμός του οικολογικού αποτυπώματος (Ως γενικό συμπέρασμα)
Επιτυγχάνεται με την περιβαλλοντικά ευαίσθητη πολεοδομική ανάπτυξη και την εναλλακτική εμπορική ανάπτυξη γης.
Η ποιότητα της ζωης μας επηρεάζεται άμεσα από την μορφή και λειτουργία της πόλης που ζούμε. Η πολυκοσμία και οι αρρώστιες των πόλεων της βιομηχανικης επανάστασης, μεταπολεμικά, οδήγησαν στην ανάπτυξη των προαστίων και την εξιδανίκευση της ζωής μακρυά από το κέντρο. Η ενεργειακή κρίση τη δεκαετία του ’70 έφερε στο προσκήνιο την αστική ανάπτυξη μέσα στο πλαίσιο της αειφορίας. Σήμερα, η ανάγκη για πρακτικότητα στον καθημερινό τρόπο ζωής, μας οδηγεί ξανά πίσω στα κέντρα των πόλεων που αν σχεδιαστούν με περισσότερη φαντασία και ανοικτό μυαλό μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος. Η διάχυτη πόλη προσφέρει στην φυσική ανάπτυξη ενώ η συμπαγής στην έξυπνη ανάπτυξη των πόλεων, δηλαδη στην ανάπτυξη που καταναλώνει όσο το δυνατόν λιγότερους φυσικούς πόρους. Η γεωργική και δασική γη που οικοδοποιείται για να κτιστούν πολυτελείς κατοικίες οι οποίες στα επόμενα είκοσι χρόνια θα είναι παλιομοδίτικες και πολύ πιθανον άδειες θα μπορούσε να διατηρηθεί άθικτη αφού για τις ίδιες ανάγκες μπορούμε να επιστρατεύσουμε τα άδεια υφιστάμενα κτίρια σε συνδυασμό με την αναπροσαρμογή πολεοδομικών ζωνών. Χρειάζεται ίσως να αναθεωρήσουσε τον σημερινό τρόπο ζωής γύρω και μέσα στις πόλεις μας και να προωθήσουμε συλλογικά την εναλλακτική ανάπτυξη που θα συμβάλει θετικά στην ποιότητα της καθημερινής μας ζωής.
7. In some cities living in high densities is the only way because of the limited land for development. Hong Kong is one of them.(www.artpeoplegallery.com)
8. Compact cities are good for citizens with an alternative lifestyle like cyclists.(www.touropia.com)
9. Compact cities are good for citizens with an alternative lifestyle like pedestrians.(www.wired.com)
