Αρχιτέκτονες: Μάριος Δ. Χριστοφίνης – Αλέξανδρος Χριστοφίνης

Καλλιτέχνης: Μαρία Λιανού

2013 | Πρόταση

Μαρί, Λεμεσός

Μια τελετουργική πορεία που καταλήγει σε μια υπόγεια κατάδυση, σε ένα ρήγμα διαλογισμού. Με στόχο την πνευματική κάθαρση, τοιχία ορθώνονται και αναδύονται, προσκαλώντας τον επισκέπτη σε ένα ταξίδι εσωστρέφειας, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης_Μαρία Λιανού

Νέκυια*

^* Η Νέκυια είναι η Ραψωδία λ της Οδύσσειας. Ο Οδυσσέας λαμβάνει την ‘εντολή’ από την Κίρκη να κατέβει στον Άδη, για να λάβει χρησμό από τον μάντη Τειρεσία προκειμένου να μάθει από που πρέπει να περάσει για να γυρίσει στην Ιθάκη.

Τομές μιας αυστηρά οριοθετημένης γραμμικής ποριάς -βορά/νότου, ανατολής/δύσης- με έντονες οπτικές φυγές, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης_Μαρία Λιανού

_ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Πληγή – Μνήμη – Ίχνος,  είναι αρχικά τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται μορφολογικά και εννοιολογικά για να μας περάσουν στο στάδιο της Βιωματικής Σκέψης – Ενόρασης – Υπέρβασης.

Η θυσία των δεκατριών πεσόντων μέσα σε ένα χώρο προορισμένο για την προστασία του ελληνοκυπριακού πληθυσμού του νησιού μακράν ξεπερνά το κλειστό πλαίσιο μιας πληγής που απλά φέρει ο τόπος. Εντάσσεται στο γίγνεσθαι ενός λαού που ήταν και παλεύει να παραμείνει σε αυτό το ακριτικό κομμάτι του Ελληνισμού.

Το έργο συνδιαλέγετε με την υφιστάμενη υψικάμινο και άλλα κατακόρυφα στοιχειά. Επίσης κάνει αναφορά σε προγενέστερο έργο της εικαστικού Μαρίας Λιανού που παρουσιάστηκε στην γκαλερί 50-1 τον Νοέμβριο του ’11 με θεματολόγια τα τότε πρόσφατα γεγονότα. © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης, Μαρία Λιανού

‘Η μνήμη εξασφαλίζει στη σκέψη τη σύλληψη της συνέχειας που ενυπάρχει στο γίγνεσθαι.’

Ηράκλειτος

_ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΑΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Μια τελετουργική πορεία που καταλήγει σε μια υπόγεια κατάδυση, σε ένα ρήγμα διαλογισμού. Με στόχο την πνευματική κάθαρση, τοιχία ορθώνονται και αναδύονται, προσκαλώντας τον επισκέπτη σε ένα ταξίδι εσωστρέφειας.

Η πορεία κάνει στάση σε ένα λιτό, μα έντονα χαρακτηρισμένο, σύμβολο της θρησκευτικότητας  του τόπου.  Ένα λευκό ξωκλήσι του Ελληνισμού που στέκεται λίγο πριν την μεγάλη κλίση απ’ το ανάχωμα.

Η διαδρομή καταλήγει πάνω από τον κρατήρα σε μια σταυρωτή εναέρια αποβάθρα που στο κέντρο της αναφύεται ένα πανύψηλο κυπαρίσσι εντός αιρούμενης στρογγυλής υποδοχής 6μ. ύψος 3μ. πλάτους. Ο επισκέπτης του χώρου βρίσκεται να μετεωρίζεται στο κενό της διάρρηξης του τραυματικού γεγονότος αλλά και στην ανοικτότητα της μετουσιώσης του, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης, Μαρία Λιανού

Στα αριστερά και πριν το ναΐσκο ένα άνοιγμα εκτονώνει τη πορεία του επισκέπτη σε μια υπαίθρια μαζική σύναξη στο χώρο που βρίσκονται οι δεκατρείς σταυροί των θυμάτων. Εκεί στήνεται ένας βωμός κατάθεσης στέφανων και τιμών, στα ίχνη της έκρηξης.

Επιστρέφοντας στο γραμμικό πέρασμα και αφήνοντας το σημείο τελετών ο επισκέπτης καταδύεται προς το σημείο της τραυματικής διάρρηξης του εδάφους.

Διασχίζοντας την υπόγεια κλίμακα, και μέχρι το μάτι να προσαρμοστεί, διατίθονται ως μια μοναδική δωρεά, τα δεκατρία πλατύσκαλα που διευκολύνουν και αναστοχαστικά την κατάβαση. Ελάχιστες, ανακουφιστικές στιγμές μιας Νέκυια*.

Η πορεία κάνει στάση σε ένα λιτό, μα έντονα χαρακτηρισμένο, σύμβολο της θρησκευτικότητας του τόπου. Μια έντονη αναφορά στην “αστοχία ενός άβατου χώρου” προορισμένου να προστατεύει το Ελληνικό στοιχείο του νησιού, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης, Μαρία Λιανού

Αφήνοντας πίσω την οπή, τα ματιά καίνε και κλείνουν τώρα από το φως, και η διαδικασία μύησης υποβοηθάται από τα τοιχία που σκοποθετούν στο τραυματικό κέντρο. Παρόλη την πορεία που έκανε και την εγγύτητα της τελικής του θέσης το σημείο της πληγής μένει ανέγγιχτο. Ο επισκέπτης του χώρου βρίσκεται να μετεωρίζεται στο κενό της διάρρηξης του τραυματικού γεγονότος αλλά και στην ανοικτότητα της μετουσιώσης του.

Η διαδρομή καταλήγει πάνω από το κρατήρα σε μια σταυρωτή εναέρια αποβάθρα που στο κέντρο της αναφύεται ένα πανύψηλο κυπαρίσσι. Το κεντρικό σημείο είναι ένα άβατο σημείο για το θεατή, όπως αρμόζει άλλωστε σε κάθε μνημειακό χώρο, διαθέσιμο μόνο στην ανάπτυξη μιας συμβολοποιημένης ζωής.

Ένα λευκό ξωκλήσι του Ελληνισμού που στέκεται λίγο πριν την μεγάλη κλίση απ’ το ανάχωμα. Οι δεκατρείς ξύλινοι σταυροί που τοποθέτησαν οι συγγενείς των θυμάτων κρατιούνται στη θέση τους. Μια χειρονομία πόνου, βαθιάς θλίψης και αγάπης που μένει ανέπαφη. Αγκαλιάζεται ως μια πράξη που καθηλώνει τη συγκεκριμένη στιγμή του θανάτου, σε αντίθεση με το γλυπτό-κτίσμα που λειτουργεί σε ένα άχρονο χρόνο, πάντα υπενθύμισης, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης, Μαρία Λιανού

_ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Μια γλυπτική αρχιτεκτονική εγκατάσταση δομημένη για τις ανάγκες και λειτουργίες του συγκεκριμένου χώρου/τόπου. Ένα μνημείο που ξεπερνά τα όρια του μνημείου ως αυτοαναφορά και μετατρέπεται σε εμπειρία. Ένα κτίσμα σύμβολο που κάνει ορατή την παρουσία από χιλιόμετρα ψηλά μέσω της δομής του. Γλυπτό-κτίσμα-μνημείο-σύμβολο, επιτρέπει τη βιωματική πορεία του επισκέπτη σε κάθε μορφή.

Συμβολικά η δομή του μνημείου έχει αναφορές σε αρχετυπικά σύμβολα όπως Μάνταλα, Ήλιο (άστρο της Βεργίνας), Σταυρό, Κυπαρίσσι, Ακτίνες, ο Κρατήρας ο ίδιος.

Γενικό χωροταξικό, τομή και τρισδιάστατες απεικονίσεις, μιας άχρονης μνημειακής πορείας δομημένη προς τιμή ενός χρονικού στίγματος, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης, Μαρία Λιανού

Ένα κτίσμα σύμβολο που κάνει ορατή την παρουσία από χιλιόμετρα ψηλά μέσω της δομής του. Ένα μνημείο που ξεπερνά τα όρια του μνημείου ως αυτοαναφορά και μετατρέπεται σε εμπειρία. Γλυπτό-κτίσμα-μνημείο-σύμβολο, επιτρέπει τη βιωματική πορεία του επισκέπτη σε κάθε μορφή, © Μάριος και Αλέξανδρος Χριστοφίνης, Μαρία Λιανού