* οι ξενοδοχειακές πισίνες του κυπριακού Μοντερνισμού (μέρος Γ’)

του Φειδία Παυλίδη

 

 

Στα προηγούμενα δύο άρθρα παρουσιάσαμε τέσσερις μοντερνιστικές πισίνες, που κατασκευάστηκαν στην Κύπρο τις δεκαετίες του 1960 και του 1970: την πισίνα (1967) του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία, την πισίνα (1964) του ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες, την πισίνα (1974) του ξενοδοχείου Κούριο Πάλας στη Λεμεσό και την πισίνα (1967) του ξενοδοχείου Βερεγγάρια στον Πρόδρομο.

Σε αυτό το άρθρο δεν θα παρουσιάσουμε ξενοδοχειακές πισίνες, αλλά μία «κοινοτική» πισίνα, για την οποία θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και τον ιδεολογικά φορτισμένο όρο «κοινοβιακή», αφού όταν κατασκευάστηκε το 1967 ήταν ίσως το πρώτο δείγμα κοινόχρηστης πισίνας που υπήρξε ως παροχή που εξυπηρετούσε μια συγκεκριμένη κοινότητα, την κοινότητα της Νάαφη στη Λεμεσό. Η πισίνα κτίστηκε στον πυρήνα ενός συνοικισμού ο οποίος σχεδιάστηκε ολιστικά και εκ του μηδενός. Σπάνια περίπτωση ένας τέτοιος σχεδιασμός συλλογικής κατοίκισης για την Κύπρο της τότε εποχής. Μερικά χρόνια αργότερα θα έρθει η εισβολή και η προσφυγιά, για να δώσει πολλές «ευκαιρίες» για σχεδιασμό έργων συλλογικής κατοίκισης (βλέπε: προσφυγικοί συνοικισμοί). Χωρίς κοινοτική πισίνα αυτή τη φορά! Η εισβολή στάθηκε μάλιστα και η αιτία που ο συνοικισμός της Νάαφη παρήκμασε, τουλάχιστον ως προς τον τρόπο που λειτουργούσε, και αυτή η κοινοτική πισίνα να έχει «κατεδαφιστεί» . Σήμερα μόνο το όνομα μένει, για να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη περιοχή, καθώς και μερικά δείγματα Μοντερνισμού από τον αρχικό συνοικισμό.

 

Η Πισίνα (1967) του «The Island Club» στο Συνοικισμό Νάαφη στη Λεμεσό

Η κοινοτική πισίνα της Νάαφη (εξελληνισμός του αγγλικού αρκτικολέξου NAAFI), ήταν η πισίνα της οικογενειακής (για τις οικογένειες των υπηρετούντων στις βρετανικές βάσεις στρατιωτικών) λέσχης με το όνομα «The Island Club», που και αυτή, με τη σειρά της, ήταν μέρος του «εμπορικού και κοινωνικού κέντρου» του συνοικισμού της Νάαφη. Αυτό το κέντρο ήταν στον πυρήνα του συνοικισμού και περιελάμβανε υπηρεσίες για τις βρετανικές οικογένειες που έμεναν εκεί. Ο πυρήνας αυτός περιελάμβανε καταστήματα, κλινικές, βιβλιοθήκη, παιδοκομικό σταθμό και την οικογενειακή λέσχη.

 

NAAFI σημαίνει «The Navy, Army and Air Force Institutes» και ήταν ένας οργανισμός που δημιουργήθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση το 1921, για να διαχειρίζεται εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας και λιανικού εμπορίου που χρειάζονταν οι βρετανικές ένοπλες δυνάμεις (οι στρατιώτες και οι οικογένειές τους) ανά τον κόσμο. Ο οργανισμός αυτός διαχειριζόταν κλαμπ, μπαρ, καταστήματα, εστιατόρια, καφέ και άλλες εγκαταστάσεις στις περισσότερες από τις βρετανικές στρατιωτικές βάσεις και αποικίες. Στην Κύπρο, συνήθως, με τον όρο «Νάαφη» αναφερόμαστε στα καταστήματα από όπου αγόραζαν τα αναγκαία οι οικογένειες των Βρετανών στρατιωτικών. Στη Λεμεσό της δεκαετίας του 1960, οι οικογένειες των στρατιωτικών που εργάζονταν στις βρετανικές βάσεις κατοικούσαν κυρίως στην περιοχή βόρεια της λεωφόρου Μακαρίου (ανάμεσα στους άξονες των οδών Πέτρου Τσίρου και Νίκου Παττίχη) και μέχρι τη σημερινή λεωφόρο Σπύρου Κυπριανού. Από τα καταστήματα τύπου Νάαφη και τις υπηρεσίες στο κέντρο του συνοικισμού πήρε και το όνομά της όλη η περιοχή.

 

Την πρωτοβουλία για το σχεδιασμό του συνοικισμού καθώς και του πυρήνα με το «εμπορικό και κοινωνικό κέντρο» είχε ο επιχειρηματίας, και γαιοκτήμονας της περιοχής, Πέτρος Ι. Τσίρος (1904-1984), ο οποίος ανέθεσε το σχεδιασμό στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Φώτη Κολακίδη (1923-2009).

 

Η πισίνα, καθώς και το «The Island Club», δεν υπάρχουν πλέον, αφού έχουν κατεδαφιστεί. Οι Βρετανοί είχαν αποχωρήσει από την περιοχή (πουλώντας τις περιουσίες τους) αμέσως μετά την εισβολή, φοβούμενοι για τις εξελίξεις στο νησί. Μόνο από φωτογραφίες και μαρτυρίες ανθρώπων μπορούμε να φανταστούμε πώς λειτουργούσε η κοινοτική αυτή πισίνα στην περιοχή αυτή της Λεμεσού, η οποία ήταν γνωστή και ως «μικρό Λονδίνο». Διεξάγοντας μια μικρή έρευνα διαπίστωσα ότι οι Λεμεσιανοί δεν είχαν και πολλές αναμνήσεις από αυτή την πισίνα, καθώς η πισίνα χρησιμοποιούνταν κυρίως από τους Βρετανούς στρατιωτικούς και τις οικογένειές τους. Αρκετοί Λεμεσιανοί θυμούνται, όμως, την περιοχή της Νάαφη «όταν ήταν στις δόξες της». Όσοι έτυχε να επισκεφτούν και να απολαύσουν την πισίνα του  «The Island Club» ήταν συνήθως εκεί καλεσμένοι από Βρετανούς στρατιωτικούς.

 

Τα μεγαλύτερα splash μέσα από οικογενειακά άλμπουμ

Όπως και στο προηγούμενο άρθρο μου, έτσι και σε αυτό το άρθρο, περιλαμβάνω πιο κάτω ένα φωτογραφικό κολάζ με φωτογραφίες από οικογενειακά άλμπουμ αναγνωστών της στήλης. Ζήτησα, μέσω του facebook, από τον κόσμο να ανασύρει φωτογραφίες από τα οικογενειακά άλμπουμ που να δείχνουν εικόνες από τις μοντερνιστικές πισίνες της Κύπρου και τον τρόπο με τον οποίο ζούσαμε και απολαμβάναμε αυτές τις πισίνες. Η πρόσκληση για να μου στείλετε φωτογραφίες παραμένει ανοικτή, και ελπίζω στο επόμενο άρθρο να μπορώ να παρουσιάσω και πάλι παρόμοιες φωτογραφίες. Σκοπός της στήλης ήταν πάντα η ενεργοποίηση της συλλογικής μνήμης γύρω από τον κυπριακό Μοντερνισμό. Ευχαριστώ όσους μου έστειλαν φωτογραφίες με τα μεγαλύτερα τους splash. Οι φωτογραφίες εποχής, πιο κάτω, παρουσιάζουν τις πισίνες των ξενοδοχείων Forest Park στις Πλάτρες, Κούριο Πάλας στη Λεμεσό και Αμαθούς στον Άγιο Τύχωνα. Οι φωτογραφίες είναι από τα οικογενειακά άλμπουμ των Κώστα Ιωαννίδη Βαλεντίν, Χριστιάνας Συκοπετρίτου Κυριακίδου και Χριστίνας Τηρητά, τους οποίους και ευχαριστώ για το υλικό που μου απέστειλαν.

 

 

Βιβλιογραφία:

Βιβλιαράκι της εταιρείας «Πέτρος Ι. Τσίρος» με τίτλο «TSIROS ESTATE, Limassol, Cyprus» (1967)

---

 

Δείτε επίσης: 

ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ SPLASH: Μέρος Α’

ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ SPLASH: Μέρος B’