Image Image Image Image Image Image Image Image Image Image
Scroll to top

Top

ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ SPLASH

ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ SPLASH
Phidias Pavlides

 * * οι ξενοδοχειακές πισίνες του κυπριακού Μοντερνισμού (μέρος Α’)

του Φειδία Παυλίδη

 

 

Οι πισίνες ήταν, και παραμένουν, η απόλυτη πολυτέλεια για μένα. Τούτο μάλλον θα οφείλεται στη καλή μου σχέση με το νερό και ίσως στο ότι η θάλασσα ήταν πάντα πρόχειρη μπροστά μου, ενώ η πισίνα ήταν απόλαυση σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τους καιρούς των παιδικών μας χρόνων. Και αν από τις εμπειρίες αυτό που πάντα μένει ανεξίτηλο στη μνήμη είναι η μυρωδιά, η μυρωδιά του χλωρίου ανασύρει πάντα στο μυαλό μου την αίσθηση της πολυτέλειας. Η μυρωδιά του χλωρίου εκείνη που σου τρυπά τα ρουθούνια, καθώς καταδύεσαι προς τον πυθμένα της ξενοδοχειακής πισίνας, μετά από τη μεγάλη βουτιά. Και ναι, τότε τα splash ήταν μεγαλύτερα, καθώς τα βάθη ήταν μεγαλύτερα. Τόσο μεγάλα που σου επέτρεπαν βουτιές, και μάλιστα βουτιές από ένα αρχιτεκτονικό στοιχείο που δεν κατασκευάζεται πλέον σήμερα: το βατήρα.

Οι καιροί άλλαξαν! Οι βατήρες εξαφανίστηκαν. Η ανεπανάληπτη γλυπτική τους αξία είναι στοιχείο του παρελθόντος. Τα τέσσερα μέτρα βάθος μειώθηκαν στο ένα και εξήντα, για να μην κινδυνεύει με τίποτα να πνιγεί ο τουρίστας του «all inclusive» ξενοδοχείου, μετά από τους τρεις μπουφέδες και τα τέσσερα μπουκάλια τοπική μπίρα. Η μυρωδιά του χλωρίου είναι πλέον νοσταλγική ανάμνηση, καθώς η απολύμανση επιτυγχάνεται πλέον με πιο άοσμα μέσα. Οι πισίνες δεν είναι πλέον κολυμβητικές δεξαμενές, καθώς ούτε να κολυμπήσεις μπορείς, αλλά ούτε και να καταδυθείς. Τα μόνα splash προέρχονται από τα πιτσιλίσματα των μικρών παιδιών στην άκρια της πισίνας. Η μοντερνιστική ορθογώνια πισίνα, με τη συμπαντική μεταφυσική του σχήματός της, έχει δώσει τη θέση της σε ψεύτικες γραφικότητες, με λιμνούλες και ποταμάκια, με τεχνητούς βράχους, ξύλινες γεφυρούλες, μικρούς «καταρράκτες» και νησίδες φυτεμένες με το παραδοσιακό φυτό της νήσου μας: τον κοκοφοίνικα!

Τα πλείστα ξενοδοχεία έχουν ανακαινίσει τις μοντερνιστικές τους πισίνες με βάση τα νέα πρότυπα και σε ελάχιστες περιπτώσεις, μη ανακαινισμένων πισίνων, έχουμε πλέον την ευκαιρία να θυμηθούμε τους καιρούς των μεγαλύτερων splash, τους καιρούς των μοντερνιστικών μας πισίνων.

Οι μοντερνιστικές πισίνες, και γενικότερα οι πισίνες ως αρχιτεκτονικό στοιχείο και ως επιπλέον παροχή και εγκατάσταση στα ξενοδοχεία μας, άρχισαν να κατασκευάζονται στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Σε καινούργια ξενοδοχεία, αλλά και σε υφιστάμενα, ως επέκταση και ανακαίνιση των υπαίθριών τους χώρων. Ένας από τους πρώτους αρχιτέκτονες, αν όχι ο πρώτος, που σχεδίασαν ξενοδοχειακές πισίνες στην Κύπρο ήταν ο Φώτης Κολακίδης (1923-2009). Ο Φώτης Κολακίδης σχεδίασε μια σειρά από πισίνες, ως επεκτάσεις σε υφιστάμενα ξενοδοχεία: του ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες (1963), του Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία (1964), του Κουρίου στη Λεμεσό (1974) και του Βερεγγάρια (1967) στον Πρόδρομο.

Το χειμώνα του 1966, το ελλαδικό περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ» (με εκδότη τον Αντώνη Κιτσίκη) αφιέρωσε ολόκληρο το τεύχος του, αριθμός 55, στην αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική παραγωγή της Κύπρου. Το τεύχος αυτό φιλοξένησε τότε ένα δισέλιδο με τίτλο «Τουριστικά Περίπτερα με Πισίνες», αφιερωμένο σε δύο πισίνες που είχε σχεδιάσει ο Φώτης Κολακίδης: την πισίνα (1964) του Ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία και την πισίνα (1963) του Ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες.

Πρόκειται για δύο πισίνες σε ξενοδοχεία που δεν βρίσκονται κοντά στη θάλασσα. Ο σχεδιασμός των δύο πισίνων παρουσιάζει πολλές ομοιότητες, αλλά και πολλές αντιθέσεις. Διαβάζουμε στο περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ»:

«Αμφότερα [τα τουριστικά περίπτερα] αποτελούνται εξ ενός θερινού εστιατορίου, μαγειρίου και μπαρ, σειράς αποδυτηρίων, μηχανοστασίου, αποθηκών και ειδικούς χώρους διά στάθμευσιν αυτοκινήτων. Έχουν μίαν ορθογώνιον μεγάλην πισίνα και μίαν ελευθέρου σχήματος διά παιδιά. Υπόστεγα με πλακόστρωτα σε διάφορα επίπεδα και χλόη ενώνουν τα τμήματα μεταξύ των. Η κατασκευή τους είναι εκ σκελετού μπετόν αρμέ με πλίνθινους τοίχους και με εξωτερικές επενδύσεις εκ πέτρας της αντιστοίχου περιοχής, οι δε κολυμβητικές δεξαμενές επενδυμένες εσωτερικώς με υάλινα ψηφιδωτά. Για την εξυπηρέτηση μεγαλυτέρου αριθμού επισκεπτών, το εφαρμοσθέν σύστημα λειτουργίας είναι δι’ ατομικών θαλάμων αποδύσεως και της αποθηκεύσεως του ιματισμού εντός σάκκων φυλαττομένων εις ειδικά δωμάτια. Και εις τας δύο περιπτώσεις η διήθησις του ύδατος και η μεταλλαγή τούτου γίνεται διά ειδικών μηχανημάτων προμηθευθέντων υπό της εταιρίας Gilliam & Co.».

Η Πισίνα (1964) του Ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας (1946-1949) στη Λευκωσία

Στα 1946, κατόπιν εισηγήσεως του Γεώργιου Σκυριανίδη (ιδιοκτήτη τότε του Forest Park), ο γερμανο-εβραίος Benzion Ginsburg (1891-1956) ανέλαβε το σχεδιασμό του πολυτελούς ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας. Το 1964 ο Φώτης Κολακίδης σχεδίασε την πισίνα και τους υπόλοιπους υπαίθριους χώρους του ξενοδοχείου.

 

01. Η πισίνα (1964) του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη & περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ», τεύχος 55 (1966)

Ο Φώτης Κολακίδης έλαβε υπ’ όψιν, κατά το σχεδιασμό της πισίνας, την επιπεδότητα του εδάφους και την έλλειψη οποιασδήποτε αξιόλογης θέας. Η κολυμβητική δεξαμενή σχεδιάστηκε ως το κέντρο του ενδιαφέροντος και τα διάφορα βοηθητικά κτήρια χωροθετήθηκαν γύρω από αυτή. Στη μία πλευρά του έργου τοποθετήθηκε και ένα γήπεδο μίνι γκολφ.

 

02. Η πισίνα (1964) του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη & περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ», τεύχος 55 (1966)

Η ανάπτυξη αυτή αποτέλεσε σημαντικό τουριστικό θέλγητρο, τόσο για τους τουρίστες, όσο και για τους ντόπιους, μέχρι την εγκατάλειψή της το 1974, λόγω της εισβολής. Το μπαρ και το εστιατόριο της πισίνας υπήρξαν από τους πιο σημαντικούς χώρους κοινωνικής συνεύρεσης της πρωτεύουσας.

 

03. Η πισίνα (1964) του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη & περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ», τεύχος 55 (1966)

Σήμερα το Λήδρα Πάλας βρίσκεται εντός της γραμμής καταπαύσεως του πυρός και στεγάζει το αρχηγείο της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών. Το Νοέμβριο του 2015, η εφημερίδα  «Ρεπόρτερ» κατάφερε να «εισβάλει» στο εσωτερικό του Λήδρα Πάλας και να φωτογραφίσει τους εσωτερικούς χώρους, καθώς και την πισίνα του. Τα σημάδια της φθοράς και της εγκατάλειψης είναι εμφανή, αλλά η μοντερνιστική ατμόσφαιρα της πισίνας παραμένει εκεί, σε ένα χώρο όπου ο χρόνος φαίνεται να έχει παγώσει. Τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974, καθώς και το ότι το Λήδρα Πάλας ήταν από το 1963 στο επίκεντρο των διακοινοτικών ταραχών, δεν επέτρεψαν καμία μεταγενέστερη ανακαίνιση της πισίνας, και ο αρχικός σχεδιασμός του Φώτη Κολακίδη παραμένει εκεί, θυμίζοντας κάτι από το μοντερνιστικό παρελθόν της πρωτεύουσας.

 

04. Η πισίνα (1964) του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία, όπως είναι σήμερα, © Εφημερίδα «ΡΕΠΟΡΤΕΡ» (30.11.2015)

Η Πισίνα (1963) του Ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες (1932-1936)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο Γεώργιος Σκυριανίδης ανέθεσε την ανέγερση του ξενοδοχείου Forest Park στον Benzion Ginsburg. Η ιστοσελίδα του ξενοδοχείου μάς ενημερώνει πως το ξενοδοχείο ανεγέρθηκε μεν υπό την επίβλεψη του Ginsburg, αλλά με βάση σχέδια του ισραηλινού Samuel Barkai (1898-1975), που ανήκε στην αρχιτεκτονική πρωτοπορία της «λευκής πόλης» του Τελ Αβίβ. Το 1963 ο Φώτης Κολακίδης σχεδίασε την πισίνα και τους υπόλοιπους υπαίθριους χώρους του ξενοδοχείου.

 

05. Η πισίνα (1963) του ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη & περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ», τεύχος 55 (1966)

Εδώ το έδαφος και το υψόμετρο ήταν εντελώς διαφορετικά, σε σύγκριση με το έδαφος στο Λήδρα Πάλας. Οι οπτικές φυγές ήταν σημαντικές, καθώς η πισίνα έπρεπε να χωροθετηθεί, εντός του πευκοδάσους, με τρόπο που να απολαμβάνει τις εξαίρετες θέες του βουνού προς το νότο. Η απότομη κλίση του εδάφους και το καταπράσινο του δάσους έδωσαν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο όλο έργο.

 

06. Η πισίνα (1963) του ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη & περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ», τεύχος 55 (1966)

Η πισίνα δεν έχει ανακαινιστεί από τότε και διατηρεί κάτι από την αίγλη και την κομψότητα του κυπριακού μοντερνιστικού παρελθόντος. Η καλή φίλη Ράνια Τόλεφσον (λάτρης, και αυτή, του mid-century Μοντερνισμού) φωτογράφισε πρόσφατα (2015) την πισίνα του Forest Park, όπως είναι σήμερα. Με την άδειά της, σας παρουσιάζω τις εκπληκτικές φωτογραφίες.

 

 

07. Η πισίνα (1963) του ξενοδοχείου Forest Park στις Πλάτρες, όπως είναι σήμερα, © Ράνια Τόλεφσον, 2015

Σε επόμενα άρθρα θα παρουσιάσουμε και άλλες ξενοδοχειακές πισίνες του κυπριακού Μοντερνισμού. Το άρθρο τούτο γράφεται εν τω μέσω του χειμώνα, αλλά τίποτα δεν μας εμποδίζει να σας ευχηθούμε απολαυστικά μακροβούτια και μεγάλα splash, όπου μας το επιτρέπουν πλέον οι ναυαγοσώστες των ξενοδοχείων, για το καλοκαίρι που έρχεται.

 


Βιβλιογραφία:

Τμήμα Πολεοδομίας & Οικήσεως, «Μαθαίνοντας από την Κληρονομιά του Μοντέρνου» (2009)

Περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ», τεύχος 55 (1966)


 

Tags
Click to access the login or register cheese