ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Γιάννης Αγησιλάου, Γιώργος Καλαβάς

2016 | Υλοποιημένο | 173 τ.μ

Ασκάς, Λευκωσία

Άποψη της κατοικίας από τα ΝΑ, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Προϋπάρχουσα κατάσταση:

Διατηρητέα, παραδοσιακή κατοικία, που βρίσκεται στον πυρήνα του χωριού Ασκάς της επαρχίας Λευκωσίας, πολύ κοντά στην παλιά εκκλησία του Σταυρού.

Η κατοικία για χρόνια ήταν εγκαταλειμμένη, ώσπου, κάποια στιγμή, ο ιδιοκτήτης αποφάσισε να προχωρήσει σε συντήρηση και αποκατάστασή της, με σκοπό να τη χρησιμοποιεί ως παραθεριστική κατοικία και, στο μέλλον, ίσως για μόνιμη διαμονή.

Τοπογραφικό. Πάνω: υφιστάμενη κατάσταση, κάτω: πρόταση, @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Οι χώροι οργανώνονται σε δύο στάθμες.  Τόσο η πάνω όσο και η κάτω στάθμη, λόγω της μορφολογίας του εδάφους και των υψομετρικών διαφορών, έχουν άμεση πρόσβαση στον δημόσιο δρόμο, έτσι που όλοι οι χώροι να είναι ουσιαστικά ισόγειοι.  Η επικοινωνία της πάνω με την κάτω στάθμη γίνεται μόνο διαμέσου του δημόσιου δρόμου, χωρίς άλλη σύνδεση ή επικοινωνία μεταξύ τους.

Η πάνω στάθμη αποτελείται από τρία δωμάτια: δύο παλαιότερα πετρόκτιστα, που ανοίγουν κατευθείαν στον δρόμο, και ένα νεώτερο από τούβλα, στο πίσω, ΒΑ σύνορο του τεμαχίου.

Η κάτω στάθμη αποτελείται από τέσσερις ανεξάρτητους μεταξύ τους χώρους: τρία δίχωρα με νευκά και στύλο και ένα πολύ μικρότερο μονόχωρο.  Και οι τέσσερις χώροι ανοίγουν σε εσωτερική αυλή, με μαντρότοιχο και ξωπόρτι πάνω στον δρόμο.

Κάτοψη κάτω στάθμης. Υφιστάμενη κατάσταση και Πρόταση , @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Τα τρία δίχωρα της κάτω στάθμης είναι εν μέρει υπόγεια/ υπόσκαφα, με ανοικτή μόνο τη μια πλευρά προς την αυλή.  Οι υπόλοιποι περιμετρικοί τοίχοι λειτουργούν ταυτόχρονα και ως τοίχοι αντιστήριξης.

Όλοι οι χώροι της κάτω στάθμης χρησιμοποιούντο αρχικά ως βοηθητικοί της κατοικίας, με αποθήκες, σταύλους και (παραδοσιακό) λινό.  Οι βασικοί χώροι του σπιτιού βρίσκονταν στην πάνω στάθμη, χωρίς άμεση επικοινωνία με τους βοηθητικούς χώρους της κάτω στάθμης.

Κάτοψη πάνω στάθμης. Υφιστάμενη κατάσταση και Πρόταση, @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Ζητούμενα:

• Αποκατάσταση και επανάχρηση της κατοικίας, έτσι που να μπορεί να εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες, χωρίς αυτό να αποβαίνει εις βάρος του χαρακτήρα και της ιδιαιτερότητας του χώρου.
• Ελάχιστες δυνατές επεμβάσεις όσον αφορά τη συντήρηση κυρίως της λιθοδομής (η οποία βρισκόταν σε σχετικά καλή κατάσταση), αφήνοντας ανέπαφο το χαλίκωμα, τα ανώφλια και τη δομή των κτισμάτων. Επίσης, αξιοποίηση (και επανάχρηση) του αυθεντικού υλικού στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
• Εξασφάλιση της εσωτερικής επικοινωνίας τόσο των επιμέρους δωματίων μεταξύ τους, όσο και της πάνω με την κάτω στάθμη.
• Αξιοποίηση της αυλής ως ζωτικού χώρου της κατοικίας.
• Εξασφάλιση του φυσικού φωτισμού, αερισμού και ηλιασμού των χώρων, χωρίς αυτό να αποβαίνει εις βάρος ή να προσβάλλει την αυθεντικότητα των χώρων.

Τομές. Υφιστάμενη κατάσταση και Πρόταση, @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Τομές. Υφιστάμενη κατάσταση και Πρόταση, @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Φωτογραφίες προϋπάρχουσας κατάστασης. Από πάνω προς τα κάτω και αριστερά προς δεξιά:
– Η κατοικία από τα ΝΔ (πάνω στάθμη).
– Η κατοικία από τα ΝΑ.
– Το μονόχωρο της πάνω στάθμης, όπως φαίνεται από τα ΒΑ.
– Η αυλή με το ξωπόρτι (κάτω στάθμη), @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Φωτογραφίες προϋπάρχουσας κατάστασης. Από αριστερά προς δεξιά:
– Ο ενδιάμεσος, μεταβατικός, υπαίθριος χώρος μεταξύ δίχωρου (αριστερά) και μεταγενέστερου δωματίου (δεξιά) στην πάνω στάθμη.
– Το δίχωρο στην πάνω στάθμη.
– Το μονόχωρο με δίρριχτη στέγη στην πάνω στάθμη, @ ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Πρόταση:

Η κύρια είσοδος της κατοικίας μεταφέρεται στην κάτω στάθμη (διαμέσου του ξωπορτιού και της αυλής), έτσι που η αυλή ν’ αποτελέσει ζωτικό χώρο της κατοικίας, με την οργανική σύνδεση υπαίθριου, ημιϋπαίθριου και κλειστού χώρου.

Το δίχωρο απέναντι από το ξωπόρτι στο βάθος της αυλής αποκαθίσταται (κατεδάφιση μεταγενέστερου, διαχωριστικού τοίχου, αποκατάσταση ανοιγμάτων) και χρησιμοποιείται πλέον ως ο χώρος διημέρευσης, με καθιστικό, τραπεζαρία και κουζίνα.  Στον πίσω βορινό τοίχο του ίδιου χώρου εντάσσεται η σκάλα, κατασκευασμένη από μέταλλο, γυαλί και ξύλο, για εξασφάλιση της κατακόρυφης εσωτερικής επικοινωνίας της πάνω με την κάτω στάθμη.  Το κενό του κλιμακοστασίου καταλαμβάνει όλο το ύψος του χώρου (και στις δύο στάθμες), έτσι που να εξασφαλίζεται ο φυσικός φωτισμός, ο διαμπερής φυσικός αερισμός και ο ελεγχόμενος ηλιασμός των χώρων από τη μεσημβρία.

Άποψη της κατοικίας και της αυλής από τα νότια, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Το μικρό ανεξάρτητο δωμάτιο στην αυλή αξιοποιείται ως χώρος εργασίας/ γραφείο, ενώ το σώσπιτο στα ΒΔ φιλοξενεί τις βοηθητικές χρήσεις (χώρο υγιεινής, πλυσταριό, αποθήκη).

Όσον αφορά τον λινό, γίνονται οι στοιχειώδεις και άκρως απαραίτητες για τη συντήρηση και διατήρησή του στον χρόνο επεμβάσεις, διατηρώντας ανέπαφο τον ιδιαίτερο και ξεχωριστό του χαρακτήρα.

Το δίχωρο στην κάτω στάθμη, όπου φιλοξενούνται οι βασικοί χώροι διημέρευσης (καθιστικό, τραπεζαρία, κουζίνα). Στο βάθος η σκάλα για την κατακόρυφη εσωτερική επικοινωνία των χώρων. Το κενό του κλιμακοστασίου εξασφαλίζει τον άπλετο φυσικό φωτισμό του χώρου, αλλά και τον διαμπερή φυσικό αερισμό του, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Στην πάνω στάθμη, το μεταγενέστερο βοηθητικό δωμάτιο στα ΒΑ κατεδαφίζεται και αντικαθίσταται από μια νέα, ελαφριά, μεταλλική κατασκευή, η οποία στατικά αυτονομείται σε σχέση με τα υπόλοιπα, πετρόκτιστα κτίσματα.  Η δομή της εν λόγω κατασκευής (υποστυλώματα και δοκοί) είναι εμφανής, ειδικά στην κάτω στάθμη.  Η νέα αυτή κατασκευή συνδέεται άμεσα με το δίχωρο πάνω στον δρόμο, με τη δημιουργία ενός ενδιάμεσου, μεταβατικού, πολυλειτουργικού χώρου, με υαλοστάσια προς τον νότο και την αυλή.

Η ένθετη, νέα κατασκευή (με χώρο υγιεινής εντός του «κουτιού» και χώρο ύπνου πάνω από αυτό) στο δίχωρο της πάνω στάθμης αφήνει τη δομή και την αίσθηση του συνόλου του χώρου ανέπαφα, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί υποενότητες και διαφορετικές περιοχές προς χρήση.

Άποψη του κλιμακοστασίου από την κάτω και την πάνω στάθμη αντίστοιχα. Το ξύλινο «κουτί» (φωτ. δεξιά) φιλοξενεί το κυρίως υπνοδωμάτιο, ενώ η ζώνη με τους φεγγίτες εξασφαλίζει τον φυσικό φωτισμό, ηλιασμό και αερισμό των χώρων, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Ο ενδιάμεσος, μεταβατικός (πολύ)χώρος στην πάνω στάθμη, μεταξύ δίχωρου στα δεξιά και προσθήκης στα αριστερά. Στο βάθος το χαγιάτι και ο ξενώνας, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Ο ενδιάμεσος μεταβατικός χώρος στην πάνω στάθμη, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Το δίχωρο με την ένθετη κατασκευή, με χώρο ύπνου στην όροφη (σέντε) και χώρο υγιεινής εντός του «κουτιού». Η συγκεκριμένη κατασκευή, με τον τρόπο διάταξής της, δημιουργεί ταυτόχρονα υποενότητες και διαφορετικές περιοχές προς χρήση. Ο φεγγίτης στην οροφή (με ηλιοπροστασία κατά τους θερινούς μήνες) εξυπηρετεί τον καλύτερο φωτισμό και αερισμό του χώρου, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Η προσθήκη με το υπνοδωμάτιο στην πάνω στάθμη, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Ο ξενώνας – στούντιο στην πάνω στάθμη. Πίσω από την ξύλινη κατασκευή, ο χώρος υγιεινής και το κουζινάκι, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Το σώσπιτο στην κάτω στάθμη, το οποίο φιλοξενεί βοηθητικές χρήσεις (χώρο υγιεινής, πλυσταριό, αποθήκη) , @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Άποψη του χαγιατιού και του ξενώνα από τα ανατολικά. Δεξιά, ο ενδιάμεσος, μεταβατικός (πολύ)χώρος, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Νυχτερινή άποψη της κατοικίας από τα ΝΑ, @ Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)