(…) Στα Πλοία των Τρελών!
της Ελίνας Τριανταφυλλίδου
Από Άφιξη σε Αναχώρηση, Δημήτρης Αληθεινός @ Ελίνα Τριανταφυλλίδου
(σκόρπιες σκέψεις με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα…)
Προλεγόμενα… Αυτοί λοιπόν, οι “Περιττοί”, σαν γυμνές ζωές, σαν άλλες φιγούρες του Giacometti επιβιβάστηκαν στα πλοία των τρελών και αγκυροβόλησαν σε αόρατη πόλη…
Νύξη για το εν λόγω θέμα είχε γίνει σε προηγούμενο άρθρο – Ωραίο, Φρικτό Τοπίο, Τέσσερα φανάρια – με μια πιο παραστατική αφήγηση. Στο παρόν κείμενο επιτρέψτε μου να “ξεφύγω”, θέτοντας κάποιους προβληματισμούς. Σήμερα στην(ις) πόλη(εις) μας(;) υφαίνεται μια νέα, αόρατη πόλη, την οποία οι “ντόπιοι” βλέπουν, αντιλαμβάνονται, αλλά απλά την προσπερνούν… Η πόλη αρχίζει να κατοικείται από μορφές συγκατοίκησης πολύ-πολιτισμικού χαρακτήρα, όχι μόνο στο κέντρο της, αλλά και πέρα απ΄τα όρια του… δίνοντας της μια νέα δυναμική. Η έννοια της κοινότητας μετασχηματίζεται καθώς δεν εκφράζει πλέον μια γειτονιά ή μια εθνότητα. Και οι δικοί(μας) θίγουν το ζήτημα επιφανειακά, σε κουτσομπολίστικες συζητήσεις γι’ αυτούς τους ανεπιθύμητους και βρώμικους άλλους που καταλαμβάνουν – μιάνουν τους δημόσιους χώρους και τις γειτονιές μας.
Η πόλη αρχίζει να κατοικείται από μορφές συγκατοίκησης πολύ-πολιτισμικού χαρακτήρα […] Η έννοια της κοινότητας μετασχηματίζεται καθώς δεν εκφράζει πλέον μια γειτονιά ή μια εθνότητα.
Πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή “χωρίς χαρτιά”, μετανάστες, οι κολασμένοι της σήμερον ίσως να ΄ναι ένας χαρακτηρισμός που τους ταιριάζει, αξίζουν την προσοχή μας και μέχρις ενός ορισμένου σημείου την αλληλεγγύη μας. Γιατί υπάρχουν παγκόσμιες αξίες στον πλανήτη. Η παγκόσμια αξία για την προστασία της ζωής προηγείται, τι να κάνουμε; Άλλωστε, σ’ ένα κόσμο που είμαστε όλοι αναλώσιμοι:
το θύμα είναι ανώνυμο, κοινό το θύμα όπως η αλήθεια είναι σχετικό… (κλπ.κλπ)., Μαχμούντ Νταρουίς, Κατάσταση Πολιορκίας
“Πάρτε μαζί σας νερό”, κάπου γράφει ο Βασίλης Λαδάς, “το μέλλον προβλέπεται να ΄χει πολλή ξηρασία”… Η αρχιτεκτονική έχει δύσκολο έργο! Καλείται να αναμετρηθεί με μια διπολική πραγματικότητα. Να βρει την χρυσή τομή ανάμεσα σε μεικτοφοβικές τάσεις και την απώλεια. Σ’αυτή τη νέα πραγματικότητα δε χωρούν στερεοτυπικοί κανόνες. Τα γνωστά κτιριολογικά προγράμματα καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα στο χώρο. Το παρατηρούμενο φαινόμενο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με κοινές πολεοδομικές και αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις, αλλά απαιτεί πολυεπίπεδες λύσεις. Το έργο είναι ανοικτό και εξελισσόμενο…
αρχιτεκτονική σκέψη καλείται να τροποποιηθεί κάτω από αυτές τις νέες συνθήκες και να αναζητήσει οργανωμένες λύσεις για τις κατηγορίες αυτές των ανθρώπων
“Πώς, όμως, να ταράξεις τη ρουτίνα και το κατεστημένο;” Μια τυποποιημένη λύση δεν υφίσταται σε αυτή την περίπτωση. Αδιαμφισβήτητη παραδοχή είναι πως, η αρχιτεκτονική σκέψη καλείται να τροποποιηθεί κάτω από αυτές τις νέες συνθήκες και να αναζητήσει οργανωμένες λύσεις για τις κατηγορίες αυτές των ανθρώπων, που κανένα διεθνές status δεν μπόρεσε να εγγυηθεί το έδαφος που θα τους καταχωνιάσει. Το νέο αστικό τοπίο που διαμορφώνεται αποτελεί – ή τουλάχιστον πρέπει να αποτελεί – την ύλη για την αρχιτεκτονική κι ας μοιάζει με κινούμενη άμμο. Απαιτούνται νέες προτάσεις λοιπόν και νέα μεθοδολογία ως προς την ερμηνεία των χώρων της πόλης μας. Η πρόσφατη αυξημένη παρουσία μεταναστών προκαλεί ήδη ψιθύρους(!) και τα πρώτα σημάδια επικείμενης έκρηξης διαφαίνονται, προκαλώντας μας να αντιδράσουμε(!) Ας προβληματιστούμε λοιπόν… ή και πάλι ας επαναφέρουμε τα πλοία των τρελών, ίσως, εν τέλη, αυτή να ‘ναι η λύση!(;)
Επιλέγω να κλείσω με τα λόγια του Ίταλο Καλβίνο, στις Αόρατες Πόλεις…
“Η κόλαση των ζωντανών δεν είναι κάτι που αφορά το μέλλον, αν υπάρχει μια κόλαση, είναι αυτή που υπάρχει ήδη εδώ, η κόλαση που κατοικούμε καθημερινά, που διαμορφώνουμε με τη συμβίωση μας. Δύο τρόποι υπάρχουν για να μην υποφέρουμε. Ο πρώτος είναι για πολλούς εύκολος: να αποδεχθούν την κόλαση και να γίνουν τμήμα της μέχρι να καταλήξουν να μην τη βλέπουν πια. Ο δεύτερος είναι επικίνδυνος και απαιτεί συνεχή προσοχή και διάθεση για μάθηση… να προσπαθήσουμε και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλαση, και να του δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε Χώρο.”
