Προς ένα αειφόρο παραλιακό μέτωπο
του Γιώργου Ψάλτη
‘Το τοπίο είναι η προβολή της ψυχής ενός λαού πάνω στην ύλη’, Oδυσσέας Ελύτης
Με το τέλος των καλοκαιρινών διακοπών η στήλη επιστρέφει με σχετική καλοκαιρινή θεματολογία. Μετά από διάφορα ταξίδια και συνεχείς παρατηρήσεις θα μεταφερθούμε στο σημερινό άρθρο στην επαρχία Αμμοχώστου και συγκεκριμένα στο Παραλίμνι με μια σειρά από προβλήματισμούς που σχετίζονται κυρίως με το παραλιακό μέτωπο.
Ας μη ξεχνάμε εξάλλου ότι η Αμμόχωστος ήταν και είναι ζωντανή αστική οντότητα -έστω και μερικώς- και όχι άτακτη διέυρυνση και σύμπτηξη γειτονικών χωριών σε μια άμορφα διάσπαρτη τουριστική ανάπτυξη.
Ξεκινώντας από την πλεόν υπερδομημένη ακτή του Δήμου οι πρώτες κριτικές μπορούν να παραληφθούν μια και η σημερινή μορφή του τοπίου βρίσκει αμέτρητα ελαφρυντικά στις συνέπειες της διχοτόμησης του 1974. Θα ήταν ανώφελο επίσης να μπόυμε στη διαδικασία σύγκρισης της αισθητικής του Αμμοχωστιανού μοντερνισμού της δεκαετίας του ’60 με την οικοδομική δραστηριότητα της δεκαετίας του ’80 στην υπό μελέτη περιοχή. Ας μη ξεχνάμε εξάλλου ότι η Αμμόχωστος ήταν και είναι ζωντανή αστική οντότητα -έστω και μερικώς- και όχι άτακτη διέυρυνση και σύμπτηξη γειτονικών χωριών σε μια άμορφα διάσπαρτη τουριστική ανάπτυξη.
Ο παράκτιος πεζόδρομος Περνέρας – Πρωταρά, © Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
Ωστόσο οι πρόσφατες επεμβάσεις μερικής πεζοδρομοποίησης του παραλιακού δρομου Πρωταρά και ιδιαίτερα η δημιουργία του παράκτιου πεζόδρομου προσπαθούν να επαναφέρουν στο τοπίο τη χαμένη του συνοχή και χαρακτήρα αναβαθμίζοντας το ρόλο του δημόσιου χώρου. Παρόμοιες επεμβάσεις μοιάζουν με ανδραγαθήματα τη στιγμή που καταντά αδύνατη η αποσπάση 1cm2 από το γρασιδάκι των ξενοδοχείων που αν ήταν δύνατό θα εκτείνετο μέχρι το κύμα! Ο πεζόδρομος χρησιμοποιείται καθημερινά από εκατοντάδες ξένους και ντόπιους τουρίστες οι οποίοι εγκαταλείπουν σιγά σιγά την λογική του ΙΧ και ‘συμβιβάζονται’ με αειφόρους τρόπους διακίνησης. Η εξάρτηση όμως από τα μηχανοκίνητα στην Κύπρο και γενικά η έλλειψη ευαισθησίας φαίνεται ότι θα χρειαστούν ακόμα αρκετό χρόνο για να εξαλειφθούν.
Κάλαθοι συλλογής απορριμμάτων και οχήματα μπροστά στο σημείο εισόδου ασθενοφόρου στον πεζόδρομο ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
Η εξάρτηση όμως από τα μηχανοκίνητα στην Κύπρο και γενικά η έλλειψη ευαισθησίας φαίνεται ότι θα χρειαστούν ακόμα αρκετό χρόνο για να εξαλειφθούν.
Πώς όμως οι αρχές προώθησαν τη χρήση του παραλιακού πεζόδρομου; Από την παρακάτω ταμπέλα φαίνεται ότι αποκλείονται από τη χρήση του τα μηχανοκίνητα (αυτονόητο; δυστυχώς όχι πάντα) αλλά επίσης οι ποδηλάτες και τα κατοικίδια! Δηλαδή εγώ, απαγορεύεται να πάρω το σκύλο μου -αν είχα- και να περπατήσω στον παραλιακό και απαγορεύεται επίσης να πάρω το ποδήλατο μου και να αθληθώ απολαμβάνοντας το τοπίο. Και λέω καλά! Εδώ είδαμε και πάθαμε να κάνουμε 3 χλμ πεζόδρομου, ο ποδηλατόδρομος με μάρανε;
‘Απαγορευμένες χρήσεις’ κατά μήκος του πεζόδρομου ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
Δεδομένων των συνθηκών θα έλεγα πως ναι. Ίσως όντως να ήταν αδύνατο να κατασκευαστεί παντού και λωρίδα για ποδηλάτες (ας αφήσουμε στην πάντα το κεφάλαιο κατοικίδια) αλλά σε πολλά σημεία υπάρχουν σίγουρα αρκετά μέτρα ακόμα διαθέσιμα τα οποία χρησιμποιούνται μέχρι και από μηχανοκίνητα τροχοφόρα. Οχήματα που περνούν σε απόσταση αναπνοής από τον πεζόδρομο και σκονίζουν πεζούς και ανέμελα παιδιά. Όσο για τα υπόλοιπα στενά τμήματα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν άλλες λύσεις για κοινή χρήση του δρόμου (shared space) ή στη χειρότερη περίπτωση να περιοριστεί η χρήση από τους ‘αποκλεισμένους’ σε συγκεκριμένα ωράρια μετριάζοντας τις διακρίσεις. Ο πεζόδρομος πάρ’ αυτά έχει δώσει νέα διάσταση στην περιοχή εισάγωντας νέες μορφές διακίνησης αργότερων ταχυτήτων και συνηθειών ενώ νέες δραστηριότητες έχουν εγκατασταθεί κατά μήκος του.
Υπηρεσίες και άπλετος χώρος κατα μήκος του πεζόδρομου ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
Την ίδια στιγμή βρίσκονται υπό σχεδιασμό στην περιοχή εκτός από το Παραλίμνι παραλιακοί πεζο-ποδηλατόδρομοι μέχρι και το εθνικό πάρκο Ξυλοφάγου. Επικροτώντας τις παρόυσες πρόνοιες ας υποθέσουμε ότι με τον επανασχεδιασμό της Αμμοχώστου δημιουργείται στην πόλη ένα νέο παραλιακό μέτωπό με σημαντικό εκτόπισμα (βλ. Βαρκελώνη). Πόσο εφικτό θα ήταν να ενωθεί με τις υπό σχεδιασμό αυτές διαδρομές για τη δημιουργία ενός ενιαίου παραλιακού μετώπου αφιερωμένου σε αειφόρους τρόπους διακίνησης/ζωής; (για τους ιδεαλιστές σε όλο το μη κατεχόμενο τμήμα, για τους ούτοπιστές σε όλη την ακτογραμμή του νησιού). Πόσο ουτοπικό θα ήταν να δημιουργηθεί ένας εναλλακτικός δημόσιος χώρος διακίνησης, συνάντησης και διεξαγωγής δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων σε ολόχρονη βάση σε ένα νησί που παλεύει να απεγκλωβιστεί από την εποχιακότητά του;
Άποψη του παραλιακού μετώπου Βαρκελώνης ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2007
Αγγίζοντας ελαφρά το κεφάλαιο του οικοτουρισμού και παραμένοντας στο Παραλίμνι, μετά από μια επίσκεψη στην ιστοσελίδα του ας μας επιτραπούν οι παρακάτω προβληματισμοί-εισηγήσεις:
…μήπως αντί της αφύσικης τοποθέτησης του ανεμόμυλου στον κυκλικό κόμβο εισόδου (προτιμείστε να τον δείτε μέρα παρά νύχτα…) θα’πρεπε να κυρήξει διατηρητέους τους ανεμόμυλους της περιοχής ως χαρακτηριστικό στοιχείο του Παραλιμνίτικου τοπίου…
– μήπως ο Δήμος θα’πρεπε να αναδείξει στη σελίδα του αλλά και στο φυσικό χώρο το φανερά υποβαθμισμένο κεφάλαιο του Περιβάλλοντος; Να αναδείξει προτίστως το ρόλο της Λίμνης (ας διορθώσει και τους συνδέσμους…) που δίδει και το όνομα της στο χωριό και να πει ίσως ένα mea culpa για τις απαράδεκτες οικοπεδοποιήσεις σε ένα τόπο του δικτύου Nαtura 2000; Να βάλει και καμμιά φωτογραφία όπως την πιο κάτω στο τμήμα Χλωρίδα-Πανίδα να βλέπει ο κόσμος ότι υπάρχουν όντα που καταφέρνουν ευτυχώς ακόμα να επιβιώνουν πάνω στην ολόκτιστη γρασιδένια ακτή του. Υπάρχουν τόσα και τόσα μικρά που θα θα μπορούσαν να προβληθούν αποφεύγοντας την οικιοποιήση του Κάβο Γκρέκο που εμπίπτει ουσιαστικά στα δημοτικά όρια Αγίας Νάπας.
Pancratium maritimum ή κρίνο της θάλασσας που επιβιώνει στην περιοχή Περνέρα. Με βάση το Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου είναι ένα από τα 15 φυτά που χαρακτηρίζονται σαν «εγγύς απειλούμενα». ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
– μήπως αντί της αφύσικης τοποθέτησης του ανεμόμυλου στον κυκλικό κόμβο εισόδου (προτιμείστε να τον δείτε μέρα παρά νύχτα…) θα’πρεπε να κυρήξει διατηρητέους τους ανεμόμυλους της περιοχής ως χαρακτηριστικό στοιχείο του Παραλιμνίτικου τοπίου του οποίου η ανάγνωση έχει καταστεί αδύνατη; Εξάλλου στον ίδιο ιστοτόπο οι ανεμόμυλοι κατατάσσονται στα αξιοθέατα. Στην ξεχωριστή σελίδα που τους αφιερώνεται γίνεται παραδοχή για την αξία τους αφού αποτελούν «σήμα κατατεθέν» για την περιοχή[1] ενώ καταγράφεται επίσης το συνεχές φαινόμενο της συρρίκνωσης τους.
– εκτείνοντας το θέμα της παράδοσης, μήπως θα μπορούσε να φροντίσει καλύτερα παρόμοιας φύσεως κτίσματα ως τα τελευταία δείγματα μιας απειλούμενης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς;
Παραδοσιακή οικοδομή στο κέντρο Παραλιμνίου σε επικίνδυνη κατάσταση. Ποιος ξέρει αν θα αντέξει μέχρι τον επόμενο χρόνο; ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
– μήπως θα’πρεπε ο Δήμος να πληροφορεί (καλύτερα) το κοινό για τα έργα στην ιστοσελίδα του;
– μήπως πρέπει γενικά να μπει μια τελεία στις παρούσες πολιτικές και να γυρίσουμε σελίδα;
Σημειώσεις
[1] http://www.paralimni.org.cy/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=734&lang=el
