Παν μέτρον άριστον και κάθε πράμα στον καιρό του!
του Γιώργου Ψάλτη
‘Το τοπίο είναι η προβολή της ψυχής ενός λαού πάνω στην ύλη’, Oδυσσέας Ελύτης
Η τροποποίηση της Δήλωσης Πολιτικής στις αρχές του χρόνου αξίζει ιδιαίτερης μελέτης μιας και επισφραγίζει την συνεχή έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και αναδεικνύει τον εφήμερο χαρακτήρα των Σχεδίων Ανάπτυξης. Η έκδοση της, μετά από διάφορες παρεμβάσεις, έρχεται να δώσει σπασμωδικές λύσεις σε μεγάλα προβλήματα που σχετίζονται με την οικονομική κρίση. Και όταν οι αρχές μιας χώρας (για να μη χρησιμοποιησουμε την εκφράση οικονομικό σκάνδαλο) αφήνουν μεγάλα προβλήματα να ενοποιηθούν και να πάρουν σύνθετες διαστάσεις τότε απαιτούνται άμεσα…ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙΣ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ…
Ποιες είναι οι κατάλληλες επενδύσεις για τις αγροτικές περιοχές; Σε ποιούς δηλαδή πρέπει να είναι ελκυστικές οι αγροτικές περιοχές και αν δεν είναι γιατί δεν είναι; Πρέπει να είναι ελκυστικές στις επενδύσεις ή μήπως προτίστως στον αγροτόκοσμο;
Από την πρώτη παράγραφο του σχετικού κεφαλαίου 9.6.1 φαίνεται ο χαρακτήρας των επιθυμητών επενδύσεων με σκοπό την καθιέρωση της Κύπρου ως διεθνούς και περιφερειακού επενδυτικού και επιχειρηματικού κέντρου παροχής υπηρεσιών ψηλής προστιθέμενης αξίας.[1] Ωστόσο πιο κάτω προστίθενται έννοιες ισχυρού κοινωνικού περιεχομένου όπως υγεία και παιδεία σε ένα κράτος όπου η κοινωνική πολιτική ήταν ανέκαθεν κουτσουρεμένη (βλ. Συστημα Υγείας). Συνεχίζοντας, οι παρούσες πρόνοιες ερμηνεύουν αυθαίρετα ευρωπαϊκές κατευθύνσεις:
Και έτσι βρέθηκε ο τρόπος να καταστούν ελκυστικές οι αγροτικές περιοχές με τρόπο που να προωθηθούν σε αυτές κατάλληλες επενδύσεις…. Και διερωτόμεθα ….Ποιες είναι οι κατάλληλες επενδύσεις για τις αγροτικές περιοχές; Σε ποιούς δηλαδή πρέπει να είναι ελκυστικές οι αγροτικές περιοχές και αν δεν είναι γιατί δεν είναι; Πρέπει να είναι ελκυστικές στις επενδύσεις ή μήπως προτίστως στον αγροτόκοσμο; Και εδώ ανόιγεται αναποφευκτα χώρος προβληματισμού για τις προθέσεις του Σχεδίου και τους τρόπους επίτευξης των βασικών στόχων του.
Αλλά αλήθεια, τί είδους αναπτύξεις προωθεί η νέα ΔΠ; Στις Στρατηγικές Χρήσεις παρουσιάζονται ευτυχώς προτίστως η Εκπαίδευση, η Υγεία, η Έρευνα, ο Αθλητισμός, ο Πολιτισμός και το Περιβάλλον. Η πρόθεση υπέροχη, μακάρι να υλοποιηθούν κάποια από τα συγκεκριμένα, πάντα με ‘μέτρον’…Αναπόφεφυκτα οριοθετούνται πιο κάτω και οι γνωστές μας Συμπληρωματικές Χρήσεις ως κινητήριος δύναμη των αναπτύξεων και εντέλη τα Πολυθεματικά ή Ψυχαγωγικά Πάρκα, προσαρμοσμένα στο Κυπριακό τοπίο. Σε περίπτωση που δεν είναι ξεκάθαρο τι εστί Ψυχαγωγικό Πάρκο συμβουλευθείται την παράγραφο 9.6.4.1.
Πάρκο τύπου Disneyland προσαρμοσμένο στα τοπικά δεδομένα της Κύπρου όπως προβλέπεται από τη ΔΠ ©Γ. Ψάλτης/βίος&πολιτεία, 2014
Επί τούτου, το ΕΤΕΚ σε επίσημη ανακόινωση του στις 28 /2/2014 κατακρίνοντας τη ΔΠ και τις νέες πρόνοιες επισημαίνει μεταξύ άλλων:
Το δεύτερο βασικό ερώτημα που προκύπτει, αφορά στους τρόπους με τους οποίους εξασφαλίζεται η ορθολογική και ισόρροπη χωρική και αγροτική ανάπτυξη, όταν επί της ουσίας δεν προηγείται καμία αξιολόγηση σε κανένα επίπεδο και τα πάντα αφήνονται ανεξέλεγκτα στην ιδιωτική πρωτοβουλία, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ακριβότερης αξίας στη γη που επηρεάζεται, και προσωπικό όφελος μόνο σε αυτούς που την κατέχουν. Παράλληλα, οι νέες αναπτύξεις, όντας ανταγωνιστικές προς τους υφιστάμενους παραδοσιακούς θύλακες ζωής, αγνοούν τον χαρακτήρα, την ταυτότητα και το δυναμικό των αγροτικών κοινοτήτων που συνεχώς φθίνουν, ενώ θα μπορούσαν να μετεξελιχθούν σε πυρήνες ανάπτυξης και αναζωογόνησης των περιοχών της υπαίθρου, μέσω της χάραξης μιας εντελώς διαφορετικής προσέγγισης και στρατηγικής.
Παρόμοια προβλήματα έχουν δημιουργηθεί στις περιπτώσεις χωροθέτησης άλλων εξειδικευμένων αναπτύξεων όπως γηπέδων γκολφ με πιο πρόσφατο το σκάνδαλο των γηπέδων στην Άλασσα κοντά στο φράγμα του Κούρρη. Στην Κύπρο λειτουργούν σήμερα 9 γήπεδα γκολφ εκ των οποίων 5 στην περιοχές που ελέγχονται από τη Δημοκρατία, 3 στις Βρετανικές Βάσεις και ένα στα κατεχόμενα. Παράλληλα είναι σε εξέλιξη άλλο γήπεδο στην Τερσεφάνου ενώ σύμφωνα με άρθρο του Σίγμα με ημερομηνία 23/02/2014 η Κυβέρνηση προτίθεται να αδειοδοτήσει μέχρι και 14 γήπεδα γκολφ. Ας σημειωθεί ότι η Κύπρος σύμφωνα με στοιχεία του European Golf Association βρίσκεται πολύ ψηλά στον κατάλογο των χωρών με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη υποδομή στο σχετικό τομέα ανά παίκτη γκολφ. Θεωρούμε αχρείαστο να θίξουμε το υδατικό ως ένα από τα πιο καυτά προβλήματα της Κύπρου μια και η συσχέτιση του με τη γεωργία και τα γήπεδα γκολφ είναι εξόφθαλμη. Παραπέμπουμε όμως στο άρθρο της καθηγήτριας Ελένης Καπετανάκη/Μπριασούλη Τουρισμός και Γήπεδα Γκολφ: Ότι λάμπει δεν είναι χρυσός. Σκοπός η ευρύτερη ενημέρωση επί του θέματος δεδομένης της έντονης έλλειψης διαλόγου σε σημείο που απεγνωσμένες αγροτικές κοινότητες βλέπουν τα γήπεδα ως τη σωτηρία τους προκειμένου να μην εγκαταλείψουν την ύπαιθρο.
Η Κύπρος κατέχει μεταξύ των Μεσογειακών χωρών τη δεύτερη θέση μετά την Πορτογαλία στην προσφορά γηπέδων γκολφ ανά παίκτη με ποσοστό 0.63 γήπεδα /100 παίκτες. Πηγή δεδομένων: EGA, 1/1/2014
Κλέινοντας, ας παραδεχθούμε τουλάχιστον ότι οι αναπτύξεις -αν και βασίζονται σε απεγνωσμένες προσπάθειες για έξοδο από την κρίση- προϋποθέτουν, τουλάχιστον στα λόγια, τεκμηριωμένες μελέτες και θα μπορούσαν να καταστούν επωφελείς σε κάποιους τομείς. Δεν μπορούμε να δεχθούμε όμως ότι οι πρόνοιες συνεισφέρουν στην επίλυση των προβλημάτων της υπαίθρου και των αγροτικών περιοχών και ούτε ότι ακολουθούν αρχές αειφορίας -ούτε ποσοτικώς ούτε ποιοτικώς. Κι ας μην παραπλανούν διάφορα άρθρα του κεφαλαίου όπως πχ. 9.6.3 ι και ια σύμφωνα με τα οποία δίδεται bonusσε συντελεστή δόμηση σε περίπτωση εφαρμογής ΑΠΕ ή βιοκλιματικών αρχών. Εδώ στα Τοπικά Σχέδια ή γενικά εντός του ορίου ανάπτυξης όπου βρίσκεται ο συντριπτικός όγκος των οικοδομών ακόμα δεν δόθηκαν bonus, χαλαρώσεις στις αποστάσεις από τα σύνορα ή άλλα πολεοδομικά κίνητρα που να ενθαρρύνουν τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και την αειφορία.
Όλα τα’χε η Μαριωρή ο φερετζές της έλειπε!
[1]Β’ Φάση Τροποποίησης Κειμένου Δήλωσης Πολιτικής, Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, Υπ. Εσωτερικών, Φεβ. 2014, σελ. 45.
