Αρχιτέκτονες/ Συντονιστές: Στέλλα Πάρπα, Άννα-Κλάρα  Βελτσίστα

Καλλιτέχνης: Μαρίνα Ξενοφώντος

2013 | Πρόταση

Μαρί, Λεμεσός

Π1: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΘΕΤΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ, © ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΡΠΑ, ΑΝΝΑ-ΚΛΑΡΑ ΒΕΛΤΣΙΣΤΑ, ΜΑΡΙΝΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Ο σχεδιασμός του μνημειακού χώρου στην ναυτική βάση αποτελεί ένα ιδιαίτερο έργο, καθώς πρόκειται για επέμβαση σε ένα τραυματισμένο τοπίο το οποίο έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Η μνήμη του καταστροφικού γεγονότος προσδίδει στο τοπίο ένα μεταφυσικό χαρακτήρα και η συνθετική πρόταση προσεγγίζει το έργο υπό αυτή τη σκοπιά. Στόχος της πρότασης είναι  αφενός η απόδοση φόρου τιμής στους 13 νεκρούς, διαμορφώνοντας ένα συνολικό μνημείο από ανεξάρτητα γλυπτά και αφιερώματα, και αφετέρου, ο σχεδιασμός χώρου στον οποίο οι επισκέπτες θα έχουν την δυνατότητα να βιώσουν την αποτύπωση του ίχνους της καταστροφής στο τοπίο μέσα από μία πορεία που τους υποβάλλει σε ποικίλα συναισθηματικά στάδια.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ  

Κατευθυντήρια γραμμή της πρότασης είναι η διαμόρφωση επέμβασης που υποβάλλει τον επισκέπτη σε μια βαθμιαία συναισθηματική διεργασία  χωρίς όμως να επιβάλλεται στο ίδιο το τοπίο. Αυτό επιτυγχάνεται με την δημιουργία μια ευθύγραμμης πορείας ενταγμένης στο τοπίο, χαραγμένης σε δυναμικό άξονα αλλά διακριτική χάρη στην υλικότητά της. Κατά μήκος της πορείας περιλαμβάνονται το μνημείο με τα γλυπτά και τα αφιερώματα, χώροι στάσης ποικίλων μορφών οι οποίοι προσφέρουν διαφορετικά σημεία θέασης και ασφαλής πρόσβαση προς τον κρατήρα.

Η κεντρική πρόσβαση γίνεται μέσω μιας ειδικά διαμορφωμένης εισόδου, υπό την μορφή πλατώματος. Στην συνέχεια ο χρήστης οδηγείται στην κύρια πορεία η οποία εξελίσσεται γραμμικά προς τον κρατήρα ενώ διαφοροποιείται το υψόμετρο της. H ράμπα απομονώνει τον επισκέπτη σταδιακά από το τοπίο βυθίζοντας την διαδρομή στο έδαφος και προετοιμάζοντας τον για την επίσκεψη στο μνημείο.

Ο μνημειακός χώρος, είναι βυθισμένος τρία μέτρα στη γη, στον ενδιάμεσο χώρο τον οποίο ορίζουν οι δύο τοίχοι. Κορύφωση της πορείας αποτελεί η πλατφόρμα ως προέκταση της διαδρομής στον ίδιο άξονα κίνησης. Ο πρόβολος φέρνει τον επισκέπτη αντιμέτωπο με το τραυματισμένο τοπίο και το μέγεθος της καταστροφής ενώ του αποκαλύπτεται και η θέα προς την θάλασσα. Σκάλες ενώνουν την πλατφόρμα με την περιοχή Β. Ο κρατήρας διαμορφώνεται με ένα σύστημα δόμων οι οποίες επιτυγχάνουν να διατηρήσουν το αρχικό του σχήμα και την κλίμακα του. Η πρόσβαση γίνεται με ραμπόσκαλα από την δυτική πλευρά οδηγώντας στο κατώτερο σημείο του ώστε να βιώσει ο επισκέπτης το μέγεθος της καταστροφής. Όλη η πορεία αποτελεί συναισθηματική προετοιμασία για την επίσκεψη στον κρατήρα. Το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί η πορεία, συμβολίζει το παράλογο της καταστροφής.

Π2: ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΟΨΕΙΣ, © ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΡΠΑ, ΑΝΝΑ-ΚΛΑΡΑ ΒΕΛΤΣΙΣΤΑ, ΜΑΡΙΝΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ

ΜΝΗΜΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ / ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ / ΣΤΑΥΡΟΙ    

Ο μνημειακός χώρος βυθισμένος μέσα στη γη (υψόμετρο +74μ.) αποτελεί ένα σημείο απομόνωσης στο οποίο οι επισκέπτες θα μπορούν να αποδώσουν φόρο τιμής στους 13 νεκρούς. Η χωροθέτηση του μνημείου προτείνει μια ιδιαίτερη σχέση μεταξύ του επισκέπτη και του ίδιου του μνημείου και εμπεριέχει συμβολισμούς τους οποίους ο χρήστης καλείται να ανακαλύψει.  Μέσα στον χώρο αυτό οι αισθήσεις επικεντρώνονται στην μνήμη των νεκρών. 13 σταυροί που είναι χαραγμένοι πάνω σε φύλλα αλουμινίου, στερεώνονται πάνω στον βόρειο τοίχο και αφιερώνονται σε κάθε νεκρό ξεχωριστά αντικαθιστώντας έτσι τους σταυρούς που έχουν ήδη τοποθετηθεί στο χώρο. Ισάριθμα γλυπτά από το ίδιο υλικό γεφυρώνουν τους δύο τοίχους, προστατεύοντας συμβολικά τον επισκέπτη. Πρόκειται για 13 ξεχωριστά φύλλα δάφνης, σε μία ένδειξη σεβασμού και τιμής προς τους νεκρούς.

Τα γλυπτά επιμελούνται από καλλιτέχνη ο οποίος κατασκευάζει τις μορφές από φύλλα αλουμινίου τα οποία στη συνέχεια “συρράπτει” μεταξύ τους ενώ παράλληλα το εσωτερικό τους μένει κενό. Τα φύλλα δάφνης γεφυρώνουν τη ρωγμή η οποία χαράσσεται στο έδαφος ως συμβολικό ίχνος του καταστροφικού γεγονότος , καλώντας τον χρήστη να βιώσει μια μεταφυσική εμπειρία καθώς διασχίζει την χαραγμένη-βυθισμένη στη γη- διαδρομή. Οι επισκέπτες αποκόπτονται από την θέα η οποία τυχόν να τους αποσπάσει την προσοχή και υποβάλλονται σε μια έντονη χωρική εμπειρία. Το μνημείο και τα αφιερώματα τοποθετούνται στην κορύφωση της αγωνίας του επισκέπτη η οποία αντικαθίσταται από δέος όταν προσεγγίσει την πλατφόρμα και έρθει αντιμέτωπος με το μέγεθος της καταστροφής, τον κρατήρα αλλά και ανακούφιση αφού επανέρχεται η οπτική επαφή με το τοπίο και τη θάλασσα. Η πλατφόρμα που σχεδιάστηκε του δίνει την δυνατότητα να έρθει ακόμη πιο κοντά στον κρατήρα, από ψηλά αυτή τη φορά σε μια ιδιαίτερη οπτική σχέση με τον κρατήρα.

Π3: ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΟΨΕΙΣ, © ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΡΠΑ, ΑΝΝΑ-ΚΛΑΡΑ ΒΕΛΤΣΙΣΤΑ, ΜΑΡΙΝΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ

Ο ΚΡΑΤΗΡΑΣ

Ακόμη μια σχισμή δημιουργείται, αυτή τη φορά στη διάμετρο του κρατήρα, με σκοπό να κατεβάζει τους επισκέπτες στο εσωτερικό του. Η πορεία καταλήγει σε έναν ψηλό αδιέξοδο τοίχο ο οποίος φανερώνει υπό την μορφή τομής της κατασκευής του κρατήρα το συνολικό ύψος του και το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής.

Η κλίμακα του διατηρείται αέναα  χάρη στην κατασκευή δομών ξερολιθιάς ύψους ενός μέτρου οι οποίες κατασκευάζονται μετά την τοποθέτηση μιας στρώσης διαβαθμισμένου χαλικιού και συμπληρώνονται με πατημένο χώμα. Η επιλογή μαλακών επιφανειών και ξηρής δόμησης επιτρέπει την απορροή όμβριων υδάτων προς το υπέδαφος. Κατασκευάζεται μικρή απορροφητική δεξαμενή, στο κατώτερο σημείο του κρατήρα, στην οποία καταλήγουν τα όμβρια ύδατα.

ΙΕΡΟ

Το ιερό χωροθετείται στην είσοδο του μνημείου για λόγους εύκολης πρόσβασης και σε απόσταση από το χώρο του μνημείου ώστε να διατηρείται το  στοιχείο της απομόνωσης μέσα σε αυτό.

ΥΛΙΚΟΤΗΤΑ

Χρησιμοποιούνται κυρίως μαλακά υλικά σε χρώματα που ταυτίζονται ή προσεγγίζουν τους χρωματισμούς του τοπίου για λόγους ένταξης στο χώρο. Η κεντρική διαδρομή διαμορφώνεται με πατημένο χώμα το οποίο συγκρατείται με πέτρα στις 2 πλευρές της, ενώ οι δύο τοίχοι εκατέρωθεν της πορείας, σχηματίζονται από ορθοκανονικά κουτιά από γαλβανισμένο συρματόπλεγμα βαρετού τύπου, διαχωρισμένο σε τμήματα (τύπου Gabion). Τα κουτιά περιέχουν φυσική κυπριακή πέτρα της με πιθανότητα χρήσης πετρών από τις εκσκαφές. Έτσι η επέμβαση παραμένει διακριτική και πλήρως ενταγμένη στο τοπίο, ενώ αφήνει τους σταυρούς και τα αφιερώματα – τα οποία κατασκευάζονται από φύλλα αλουμινίου – να αναδειχθούν μέσα από την διαφορετικότητα των υλικών. Η πλατφόρμα στην προέκταση της πορείας είναι κατασκευασμένη από μεταλλικό σκελετό και επένδυση διάτρητης μεταλλική σχάρας. Ο κρατήρας  κατασκευάζεται από δομές ξερολιθιάς. Οι δευτερεύουσες πορείες σχηματίζονται με πατημένο χώμα που συγκρατείται με λίνιες.

ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ

Όλα τα θραύσματα που έχουν διασκορπιστεί στο τοπίο μαζί με τα τεκμήρια της έρευνας θα συλλεχθούν. Τα μικρά μεταλλικά θραύσματα θα εντάσσονται στην μονάδα δόμησης ως διατήρηση του ίχνους της καταστροφής, ενώ τα υπόλοιπα απομακρύνονται από το τεμάχιο. Η μνήμη του γεγονότος εμπεριέχεται φυσικά με αυτόν τον τρόπο στη νέα κατασκευή, μέσω των μικρών αυτών θραυσμάτων που είναι ορατά στην τοιχοποιία αλλά ενσωματώνονται  σταδιακά στη νέα τοπογραφία.

Π4: ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΚΑΤΟΨΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ, © ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΡΠΑ, ΑΝΝΑ-ΚΛΑΡΑ ΒΕΛΤΣΙΣΤΑ, ΜΑΡΙΝΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ

Π5: ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΜΕΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ, © ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΡΠΑ, ΑΝΝΑ-ΚΛΑΡΑ ΒΕΛΤΣΙΣΤΑ, ΜΑΡΙΝΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ