29 Ιουνίου – 10 Ιουλίου 2015 | Λόφου

ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΗΣ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΒΛΕΨΗ & ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ FREDERICK

Διδάσκοντες: Δημήτρης Οικονομίδης, Χάρης Σολωμού, Ντέλης Παπαδόπουλος, Ελεονώρα Αντωνιάδου, Τερέζα Τούρβα, Δημήτρης Θωμόπουλος, Ελένη Φλουρή

Poster © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015 *η κυπριακή λέξη ”συντυσ̌ιές” αναφέρεται στις συνομιλίες μεταξύ ατόμων που έχουν προκύψει από τυχαία συνάντηση.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

Το φετινό εργαστήριο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου συνδιοργανώθηκε με τη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστήμιου Fredrerick και βασίστηκε στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση μιας αρχιτεκτονικής εγκατάστασης η οποία εστιάζει στο χώρο, στην ύλη και στη σχεδιαστική διαδικασία με στόχο την διαμόρφωση μιας ολιστικής εμπειρικής αντίληψης. Αποσκοπεί στη νοητή ενοποίηση επιμέρους δημόσιων χώρων σε ένα ενιαίο δίκτυο, μέσω ενός νέου, σύγχρονου στρώματος αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων το οποίο καθίσταται ενεργοποιητής κοινωνικών δράσεων και συλλογικής συνύπαρξης.

Ως εμπνευστής, η κυπριακή λέξη ”συντυσ̌ιές” δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία χώρου που ενθαρρύνει τις δίχως προγραμματισμό δημόσιες δραστηριότητες οι οποίες πηγάζουν από τη τυχαιότητα της συνεύρεσης στο χώρο.

Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου και μέσα από τη διαδικασία του σχεδιασμού και της κατασκευής, τέθηκαν ποικίλα ερωτήματα τα οποία διαχρονικά απασχολούν την αρχιτεκτονική. Ποιά η συσχέτιση της αρχιτεκτονικής μορφής με τις γενεσιουργές φιλοσοφικές και κοινωνικές αφετηρίες που τη διέπουν; Τι ορίζεται ως αρχιτεκτονική παρέμβαση και τι όχι; Πόσο η αρχιτεκτονική μπορεί να διαμορφώσει, να αλλάξει ή να καθορίσει το δημόσιο χώρο; Σε ποιο βαθμό ο υλικός κόσμος και οι ιδιότητές του δύναται να συντείνουν στην επιτυχία ή αποτυχία έκφρασης των αρχιτεκτονικών εννοιολογικών ιδεωδών που πλαισιώνουν ένα έργο; Πως ένα νέο έργο εντάσσεται σε ένα υφιστάμενο και ταυτόχρονα ευαίσθητο περιβάλλον; Πως καθορίζεται από αυτό και πώς το καθορίζει; Επηρεάζεται η καθημερινή ζωή και οι δραστηριότητες της από το χώρο στον οποίο συμβαίνουν;

Χάρτης Λόφου – Δίκτυο Παρεμβάσεων © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Tα πιο πάνω ερωτήματα έχουν εστιάσει στο φυσικό χώρο και συγκεκριμένα στον παραδοσιακό πυρήνα της κοινότητας Λόφου στην Επαρχία Λεμεσού. Η περιοχή έχει επιλεγεί λόγω της σαφούς έκφρασης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και της υλικότητας του οικιστικού της πυρήνα, καθώς και της επιτακτικής ανάγκης για τη δημιουργία μιας ευδιάκριτης και ενιαίας πορείας που θα διαμορφώσει διαβαθμίσεις στο δίκτυο των παραδοσιακών δρόμων.

Ο επαναπροσδιορισμός του παραδοσιακού Κυπριακού δρόμου αποτέλεσε κύριο ζητούμενο του εργαστηρίου, βασισμένος στην υφιστάμενη πολυπλοκότητα που αυτός εμπεριέχει και αφορά σε δραστηριότητες, συναναστροφές, ιδιοκτησίες και συλλογικότητα.

Ο οικιστικός πυρήνας της Λόφου, εγκαταλελειμμένος από την ανθρώπινη δραστηριότητα για αρκετά χρόνια και πρόσφατα εποχιακά επανακατοικούμενος, αποτέλεσε ιδανική πλατφόρμα για την ανάπτυξη των ερωτημάτων που έχουν τεθεί ως βάση για το εργαστήριο και τελικά τις χωρικές παρεμβάσεις, ως αποτέλεσμα του εργαστηρίου και προσπάθειας απάντησης των ερωτημάτων αυτών.

Οι κατασκευές του φετινού εργαστηρίου έχουν προκύψει μέσα από ανάγκες της κοινότητας Λόφου, στοχεύοντας στη αναβάθμιση της ποιότητας των δημόσιων χώρων της, αποτελώντας ταυτόχρονα σημεία συνάντησης – αναφοράς των ντόπιων αλλά και των ξένων επισκεπτών.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Επίσκεψη στους Χώρους Παρέμβασης © Χάρης Σολωμού

Αποτύπωση σημείων Παρέμβασης © Ναυσικά Κωνσταντίνου

Κατά την πρώτη μέρα του εργαστηρίου οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να επισκεφτούν τους χώρους μελέτης, καταγράφοντας όλες τις υφιστάμενες παραμέτρους όπως η τοποθεσία, η προσβασιμότητα, η τοπογραφία, η κλίμακα, ο προσανατολισμός και η θέαση.

Στην συνέχεια οι 28 συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, μια ομάδα ανά κατασκευή, οι οποίες κατέγραψαν, επεξεργάστηκαν και σχεδίασαν τις πρώτες τους ιδέες.

Παρουσιάσεις ομάδων © Στέφανη Παπαλλά

Παρουσιάσεις ομάδων © Στέφανη Παπαλλά

Τις πρώτες μέρες μαζί με τη βοήθεια των καθηγητών τους, οι συμμετέχοντες πέρασαν μέσα από τη διαδικασία σχεδιασμού και ομαδικής παρουσίασης με σκοπό την ανάλυση θεωρητικών θεμάτων προσέγγισης, καθώς και θεμάτων σχεδιαστικής  και κατασκευαστικής επίλυσης.

Το εργαστήριο στόχευσε στο να αναπτυχθεί μια προσέγγιση, η οποία να ενθαρρύνει το συνδυασμό παραδοσιακών και σύγχρονων εργαλείων και μεθόδων κατασκευής με τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές αρχές και την αναλυτική προσέγγιση του ψηφιακού σχεδιασμού.

Τρισδιάστατη αναπαράσταση κατασκευής Β © Στέφανη Παπαλλά

Διερέυνηση συνδέσεων κατασκευής Β © Στέφανη Παπαλλά

Οι συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου πέρασαν από όλα τα στάδια της διαδικασίας ενός έργου, που αρχίζει με τη σύλληψη της αρχικής ιδας, συνεχίζει με την επεξεργασία ψηφιακών μέσων σχεδιασμού και αναπαράστασης, τη δημιουργία εναλλακτικών σεναρίων-ιδεών, ώστε να προσαρμοστεί η τελική ιδέα κατάλληλα στον χώρο, τη διαχείριση της υλικότητας και τελειώνοντας με την υλοποίηση της τελικής κατασκευής στους προτεινόμενους χώρους, σε φυσική κλίμακα 1:1.

Διαδικασία σύνδεσης & συναρμολόγησης κατασκευής Α © Ναυσικά Κωνσταντίνου

Διαδικασία σύνδεσης & συναρμολόγησης κατασκευής Α © Χάρης Σολωμού

Το βασικό δομικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την υλοποίηση των κατασκευών του εργαστηρίου είναι το thermowood, μια ειδική ξυλεία με θερμική επεξεργασία. Είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας φυσικής ξυλείας, ανθεκτικό για εξωτερική χρήση, ελαφρύ, φιλικό προς το περιβάλλον, με βελτιωμένες αντοχές στην αλλαγή θερμοκρασίας και υγρασίας και με ελάχιστη συντήρηση. Το σκούρο χρώμα του υλικού επέτρεψε την ορθότερη ένταξη των κατασκευών μέσα στο ευαίσθητο παραδοσιακό περιβάλλον του χωριού.

Διαδικασία σύνδεσης & συναρμολόγησης κατασκευής Γ © Ραφαέλα Μωυσέως

Διαδικασία σύνδεσης & συναρμολόγησης κατασκευής Β © Χάρης Σολωμού

Για σκοπούς οργάνωσης και συντονισμού του εργαστηρίου, η κάθε ομάδα είχε στη διάθεσή της 30 τεμάχια ξύλου, διαστάσεων 0.42cm x 0.42cm x 400cm, καθώς και μεταλλικά στοιχεία για κάρφωμα και βίδωμα του συγκεκριμένου υλικού. Από τα αρχικά στάδια της ιδέας, αλλά και παράλληλα κατά το σχεδιασμό, ο ρόλος των συνδέσεων των τμημάτων του ξύλου αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης, συζήτησης και πειραματισμού με τα ίδια τα υλικά, αλλά και των ομάδων μεταξύ τους.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Α

Κεντρική Ιδέα – Κατασκευή Α © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015 

Σε ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της τοπογραφίας της Λόφου, η κεντρική ιδέα της κατασκευής Α βασίστηκε στο «καδράρισμα» της θέας του χωριού που προκύπτει από τα υφιστάμενα κτίρια που περιβάλλουν την περιοχή μελέτης. Η υλοποίηση της κεντρικής ιδέας οδήγησε στο σχεδιασμό ενός πλαισίου – frame, που οριοθετεί την ευρύτερη εικόνα του χωριού, ελκύοντας πιο απλά αλλά και ξεκάθαρα το βλέμμα του επισκέπτη-κάτοικου κατά την περιπλάνηση του στο χωριό.

Κατασκευαστική ανάλυση – Κατασκευή A © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Η ανάλυση της κεντρικής ιδέας της κατασκευής, περιλαμβάνει στοιχεία που αφορούν τον προσανατολισμό και την κατεύθυνση του βλέμματος του επισκέπτη που βρίσκεται στη περιοχή παρέμβασης, με σκοπό τη ταυτόχρονη προβολή της εικόνας του χωριού, προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις, νότια και ανατολικά. Οι δύο αυτές θεάσεις επιτυγχάνονται με την στροφή του πλαισίου βορειοανατολικά και την δημιουργία παράλληλων καθισμάτων στο εσωτερικό του, τοποθετώντας  τους δύο συνομιλητές να βρίσκονται ο ένας απέναντι στον άλλο, ώστε ταυτόχρονα η θέαση τους να κοιτάζει είτε ανατολικά, είτε νοτιοανατολικά του χωριού.

Κατασκευή Α © Χάρης Σολωμού

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Β

Κεντρική Ιδέα – Κατασκευή Β © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015 

Στο νοτιότερο τμήμα του δικτύου των παρεμβάσεων, η κατασκευή Β χωροθετείται σε ένα κομβικό σημείο εισόδου και εξόδου πεζών και αυτοκινήτων, από και προς το χωριό. Λόγω της απότομης κλίσης του, της έντονης υψομετρικής διαφοράς, του περιορισμένου οπτικού πεδίου προς το χωριό, της παραμελημένης κατάστασης των κτισμάτων που το περιβάλλουν, το σημείο παρέμβασης παραμένει ανενεργό και αθέατο από τους κατοίκους.

Κατασκευαστική ανάλυση – Κατασκευή Β © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Η κεντρική ιδέα, η οποία βασίστηκε στην ανάλυση της περιοχής και στην ιδιαίτερη τοπογραφία του σημείου παρέμβασης, τοποθετεί την κατασκευή στην υφιστάμενη κλίση, δημιουργώντας μια «πολύ-επίπεδη» αρχιτεκτονική παρέμβαση, με σκοπό το σημείο αυτό να μετατραπεί σε χώρο συνάθροισης και επικοινωνίας.

Λόγω της ένταξης της κατασκευής στο χώρο, αλλά και της δυνατότητας της να προσφέρει την έννοια της στάσης και του πολύ-επίπεδου καθίσματος , η κατασκευή στοχεύει να φιλοξενήσει και να απορροφήσει περισσότερους επισκέπτες προβάλλοντας νυχτερινές προβολές προς τους γειτονικούς «τυφλούς» τοίχους των κτισμάτων, με σκοπό την ενεργοποίηση δραστηριοτήτων στο δημόσιο χώρο κατά τις βραδινές ώρες.

Κατασκευή Β © Χάρης Σολωμού

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Γ

Κεντρική Ιδέα – Κατασκευή Γ © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015 

Μέσα από τη δημιουργία μιας ευδιάκριτης και ενιαίας πορείας των νέων αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων, η κατασκευή Γ χωροθετείται δυτικά από τον κεντρικό δημόσιο χώρο του χωριού.

Από την ανάλυση της ευρύτερης περιοχής του σημείου παρέμβασης που έχει προκύψει από τους συμμετέχοντες, η κεντρική ιδέα της κατασκευής Γ, βασίστηκε περισσότερο στη τυχαιότητα της συνεύρεσης των κατοίκων στο σημείο κάτω από την φυσική σκιά που προσφέρει ένα μεγάλο δένδρο.

Κατασκευαστική ανάλυση – Κατασκευή Γ © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Η φυσική σκιά και δροσιά που προσφέρεται, αλλά και η ανάλυση των στάσεων που παίρνει το σώμα των χρηστών κατά την τυχαία αυτή συνάντηση (όρθια, καθιστή, ακουμπιστή) στο σημείο παρέμβασης, επηρέασαν τη μορφή και τη χρήση της προτεινόμενης κατασκευής.

Με δεδομένα την κλίμακα, την υλικότητα και την τοπογραφία, η κατασκευή παρεμβαίνει στο χώρο δημιουργώντας μικρά βάθρα-πλατώματα με σκοπό να ενθαρρύνει τις δίχως προγραμματισμό δημόσιες δραστηριότητες στο σημείο παρέμβασης.

Κατασκευή Γ © Χάρης Σολωμού

Τέλος, το τελικό αποτέλεσμα των κατασκευών, σε φυσική κλίμακα 1:1, παρουσιάστηκε στο κοινό και παραδόθηκε στην κοινότητα της Λόφου στις  10 Ιουλίου 2015.

Οι κατασκευές εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη κοινότητα Λόφου για χρήση από τους κατοίκους και επισκέπτες της περιοχής, με σκοπό την ενεργοποίηση μελλοντικών προτάσεων και προσεγγίσεων.

Διδάσκοντες & Συμμετέχοντες Εργαστηρίου © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Πινακίδα παρουσίασης – Κατασκευή A © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Πινακίδα παρουσίασης – Κατασκευή B © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

Πινακίδα παρουσίασης – Κατασκευή Γ © Θερινό Εργαστήρι ΣΑΚ 2015

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ – FREDERICK UNIVERSITY

ΑΓΑΘΗ ΤΣΙΑΡΤΑ – FREDERICK UNIVERSITY

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΙΧΑΗΛ – FREDERICK UNIVERSITY

ΦΙΛΟΠΟΙΜΗ ΛΥΚΟΥΔΗΣ – FREDERICK UNIVERSITY

ΡΑΦΑΕΛΛΑ ΜΩΥΣΕΩΣ – FREDERICK UNIVERSITY

ΝΑΥΣΙΚΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ – FREDERICK UNIVERSITY

ΑΘΗΝΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ – FREDERICK UNIVERSITY

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ – FREDERICK UNIVERSITY

ΝΑΣΙΑ ΦΛΩΡΟΥ – FREDERICK UNIVERSITY

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ – FREDERICK UNIVERSITY

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ – FREDERICK UNIVERSITY

ΑΡΤΕΜΙΣ ΧΑΡΗ – FREDERICK UNIVERSITY

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ – FREDERICK UNIVERSITY

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥ – FREDERICK UNIVERSITY

ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΥΛΙΔΗΣ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

AΝΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΝΑΜΑΡΙΑ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΥ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΑΝΤΡΕΑΣ ΔΑΝΙΗΛ – MANCHESTER UNIVERSITY

ΣΤΕΦΑΝΗ ΠΑΠΑΛΛΑ – MANCHESTER UNIVERSITY

ΘΩΜΗ ΣΤΕΛΙΟΥ – MANCHESTER UNIVERSITY

ΑΔΑΜΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ – MANCHESTER UNIVERSITY

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ – UCA-UK UNIVERSITY

ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΔΑΜΤΣΑΣ – CARDIFF UNIVERSITY

ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ – ΝΕΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ – ΝΕΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ

ΤΑΤΙΑΝΑ ΑΝΑΞΑΓΟΡΟΥ – ΝΕΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ

ΧΟΡΗΓΟΙ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

FREDERICK UNIVERSITY

ETEK

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΛΟΦΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΠΟΔΗΜΩΝ ΛΟΦΟΥ

ZORBAS BAKERIES