ΣΧΟΛΕΙΟ : ΜΙΑ ΒΑΣΗ ΜΗΤΕ ΞΕΝΗ, ΜΗΤΕ ΕΝΤΕΛΩΣ ΟΙΚΕΙΑ
της Χρυστάλας Ψαθίτη
‘Η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων’
Ευγένιος Τριβιζάς, TED Athens 2013
ΙΓ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Πάφου, Ξενόπουλος–Χατζηνικολάου Αρχιτέκτονες © Χρυστάλα Ψαθίτη και ΙΓ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Πάφου, Ζήνων Σιεπερκλής Αρχιτέκτονες © Ζήνων Σιεπερκλής
Η σχολική αυλή, οι αίθουσες διδασκαλίας, τα ουρλιαχτά από τα παιχνίδια, η προσπάθεια να συγκεντρωθείς στο μάθημα, η ανυπομονησία για το κουδούνι του διαλύματος, η επιθυμία της επιτυχίας – σκέψεις και συναισθήματα που δημιουργούνται συνειρμικά στο άκουσμα της λέξης σχολείο. Περιπλανώμενη στους διαδρόμους δύο σύγχρονων δημοτικών σχολείων από την κυπριακή πραγματικότητα ένιωσα να ξαναζωντανεύουν στην μνήμη μου αυτά τα αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα που υποδηλώνουν μια ακατανίκητη πάλη μεταξύ συγκέντρωσης και περισπασμού, μεταξύ ευθύνης και ανεμελιάς – ακραίες και θεμελιωδώς αντίθετες συμπεριφορές που το κτίριο του σχολείου καλείται να διαχειριστεί και να οργανώσει με απώτερο σκοπό αυτό της απόκτησης και μεταλαμπάδευσης της γνώσης.
το σχολείο αποτελεί στην ουσία μια υποδομή εν αναμονή που μέλλει να φιλοξενήσει και να παιδαγωγήσει στα ‘σπλάχνα’ της χιλιάδες παιδιά.
Μα όταν η βαβούρα από το παιχνίδι κοπάσει και οι τάξεις αδειάσουν, καταλαβαίνει κανείς ότι το σχολείο αποτελεί στην ουσία μια υποδομή εν αναμονή που μέλλει να φιλοξενήσει και να παιδαγωγήσει στα ‘σπλάχνα’ της χιλιάδες παιδιά. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, ξαναζωντανεύοντας τις μνήμες των σχολικών μου χρόνων συνειδητοποίησα ότι το σχολείο είναι ένας από τους λίγους χώρους (αν όχι και ο μόνος) που δεν έχει κανένα μόνιμο κάτοικο – μονάχα προσωρινούς ‘ταξιδιώτες’ που το βιώνουν για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Πιθανότατα είναι αυτή η αλλόκοτη φύση του που καθιέρωσε το σχολείο ως μια υβριδική δομή που μοιράζεται χαρακτηριστικά γνωρίσματα της οργάνωσης μιας πόλης μαζί με χαρακτηριστικά οικείου και γνώριμου περιβάλλοντος, γεμάτο από χρώματα, σχήματα και χώρους μικρότερης κλίμακας προς οικειοποίηση.
Xώρος συνάθροισης, ΙΓ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Πάφου, © Χρυστάλα Ψαθίτη
Κεντρικός διάδρομος εισόδου, Γ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Ύψωνα, © Χρυστάλα Ψαθίτη
Τα δύο σχολεία παρόλο που βρίσκονται σε διαφορετικά μέρη του νησιού, έχουν σχεδιαστεί από διαφορετικούς αρχιτέκτονες και εμφανίζουν διαφορετικές χωρικές προσεγγίσεις, αναδεικνύουν αυτή την υβριδική πραγματικότητα του σχολείου, όπως αυτό διαφαίνεται και από την χωρική ανάλυση των δύο δομών. Στη χωρική ανάλυση των δύο σχολείων με κόκκινο χρώμα διαγράφονται τα πιο καλά ενσωματωμένα σημεία τους (συνήθως σημεία συνάθροισης και διακίνησης) και με βαθύ μπλε τα πιο απομονωμένα (συνήθως χώροι γύρω από τις αίθουσες διδασκαλίας). Ταυτόχρονα, σαν άλλος προπομπός φιλικού και οικείου περιβάλλοντος, η οργάνωση σχολείων του σήμερα φαίνεται να αναγνωρίζει περισσότερο την ανάγκη του μαθητή να αναπτύξει δεσμούς με το σχολείο του, να το νιώσει οικείο και να οικειοποιηθεί μέρη και σημεία του δημιουργώντας έτσι ένα είδος μονιμότητας στην προσωρινότητα της παιδαγωγικής διαδικασίας.
το σχολείο είναι ένας από τους λίγους χώρους (αν όχι και ο μόνος) που δεν έχει κανένα μόνιμο κάτοικο – μονάχα προσωρινούς ‘ταξιδιώτες’ που το βιώνουν για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Visibility Graph Analysis, Depthmap software, ΙΓ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Πάφου και ΙΓ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Πάφου, © Χρυστάλα Ψαθίτη
Χρήση χρωμάτων, ΙΓ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Πάφου και Γ Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο Ύψωνα , © Χρυστάλα Ψαθίτη
Και κάπως έτσι το σχολείο αναδεικνύεται σαν μια προσωρινή βάση για μαθητές και εκπαιδευτικούς, μια βάση μήτε ξένη, μήτε εντελώς οικεία η οποία αποτελεί την χωρική έκφραση του εκπαιδευτικού συστήματος και φαίνεται να διατηρείται κατά το πέρασμα των χρόνων. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Αρχιτέκτονας Herman Hertzberger στο βιβλίο του Space and Learning, το σχολείο αποτελεί ένα τύπου κτιρίου που αναπτύχθηκε πολύ λίγο κατά την διάρκεια των τελευταίων 100 χρόνων και ίσως αυτό να ανάγεται στο γεγονός ότι το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει στάσιμο εδώ και πολλά χρόνια. Ως εκ τούτου το στοίχημα είναι ο χώρος του σχολείου σε κάποια στιγμή να καταφέρει με τρόπο περίτεχνο να υποστηρίξει μια νέα παιδαγωγική διαδικασία που δεν θα στοχεύει απλά και μόνο στην απόκτηση και μεταλαμπάδευση της γνώσης αλλά και στην καλλιέργεια της φαντασία και δημιουργικότητας στο παιδί ορίζοντας έτσι ακόμη καλύτερα μαθησιακά περιβάλλοντα και μια νέα εκπαιδευτική διαδικασία που θα προσβλέπει πέρα από το παραγέμισμα των παιδιών με στείρες γνώσεις.
Tags
theory
