ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ
της Ελεονώρας Αντωνιάδου
Καναλέτο, Φραγκονάρ, Κορό, Ρενουάρ, Μονέτ, Σινιάκ, Σαγκάλ, Βρυζάκη, Βολανάκη, Ράλλη, Μόραλη, Τσαρούχη, Γκίκα, Κισσονέργη, Διαμαντή, Κάνθο. Όλοι αυτοί κάτω από την ίδια στέγη; Και στην Λευκωσία;
Ποιος να το πίστευε. Το μουσείο μπήκε στη ζωή μας για τα καλά.
“όπως η τηλεόραση”… (είπα να μην το πω, δεν άντεξα, το είπα)
18 Οκτωβρίου 1997, στην πόλη του Μπιλμπάο, οι Βάσκοι εγκαινιάζουν το δικό τους «καμάρι». Το μεταμοντέρνο αυτό οικοδόμημα από τιτάνιο που μοιάζει πότε σαν διαστημόπλοιο που εξόκειλε στο Μπιλμπάο, πότε σαν αμερικανική οικιστική πανδαισία που διακτινίστηκε στην Ισπανία, έκανε την παγκόσμια αρχιτεκτονική κοινότητα να μιλάει γι’ αυτό. Δεν λέω, σε πολύ καλό τους βγήκε. Στολίδι αρχιτεκτονικής το μουσείο και έβαλε και την πόλη στον πολιτιστικό χάρτη για τα καλά.
21 Ιουνίου 2009, στην Αθήνα, μεγαλοπρεπώς τελέσθηκαν, τα εγκαίνια του νέου μουσείου της Ακρόπολης. Τι πολυσυζητημένο θέμα και αυτό. Φυσικά η Αθήνα δεν χρειάζεται τέτοια για να μπει στον πολιτιστικό χάρτη, μόνο η ύπαρξη του Παρθενώνα ξεκαθαρίζει το τοπίο.
Το ‘Μουσείο’ ιστορικά είναι ένας χώρος όπου συγκλίνουν πολλαπλές επιστημονικές, τεχνικές και καλλιτεχνικές απόψεις. Στις δυτικές κοινωνίες λειτουργεί ως σημαντικό πολιτιστικό, αλλά και οικονομικό στοιχείο.
Η κοπή της κορδέλας στην Νέα Λεβέντειο Πινακοθήκη στην Λευκωσία από κάποιον «επίσημο» (τι λέξη κι αυτή…), έγινε! 25 Μαρτίου 2014. Φυσικά όπως και σε όλα τα άλλα στην Κύπρο, η ιδιωτική πρωτοβουλία φαίνεται να προσπερνά την οποιαδήποτε κρατική πρόβλεψη, πρόθεση και σκοπό. Αυτό δεν θα μειώσει την χαρά μας. Όχι! Έχουμε μεγάλες προσδοκίες από την άφιξη αυτή. Ένα παραθυράκι πολιτισμού ήρθε να εμπλουτίσει τα πολιτιστικά μας δρώμενα.
Νέα Λεβέντειος Πινακοθήκη στην Λευκωσία, © http://fcbstudios.com
Το ‘Μουσείο’ ιστορικά είναι ένας χώρος όπου συγκλίνουν πολλαπλές επιστημονικές, τεχνικές και καλλιτεχνικές απόψεις. Στις δυτικές κοινωνίες λειτουργεί ως σημαντικό πολιτιστικό, αλλά και οικονομικό στοιχείο. Το μουσείο είναι ένας τόπος όπου επικεντρώνονται και επαναπροσδιορίζονται έννοιες, πρότυπα, κοινωνικές συμπεριφορές και γνώσεις. Παράλληλα, ως μέσο κοινωνικής “οργάνωσης” σε αντιδιαστολή για παράδειγμα με το “Σχολείο”, ή τον “Γραφειακό Χώρο”, το μουσείο ενσωματώνει τους προβληματισμούς, τις μεταλλαγές, τις τεχνολογικές εξελίξεις, τους μετασχηματισμούς στους τρόπους σκέψης και δράσης με αμεσότερες διαδικασίες.
Και ιδιαίτερα σήμερα, που τα μουσεία έχουν εγκατασταθεί στα κέντρα των σύγχρονων άστεων, έχουν αντικαταστήσει την αγορά και την εκκλησία του δήμου και έχουν καταστεί οι “ναοί” του πολιτισμού.
Η κοπή της κορδέλας στην Νέα Λεβέντειο Πινακοθήκη στην Λευκωσία […] έγινε! 25 Μαρτίου 2014. Έχουμε μεγάλες προσδοκίες από την άφιξη αυτή. Ένα παραθυράκι πολιτισμού ήρθε να εμπλουτίσει τα πολιτιστικά μας δρώμενα.
Μήπως παρασύρομαι? Είναι από τον ενθουσιασμό.
Το σύγχρονο Μουσείο δημιουργείται.
Στην δυτική κοινωνία, οι συζητήσεις για το σύγχρονο μουσείο είναι έντονες, διαδραματίζονται σε πολλούς επιστημονικούς κλάδους, θεσμικά όργανα, απασχολούν καλλιτέχνες, το “κοινό”, όπως αυτό προσδιορίζεται σε διάφορες καταστάσεις, σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες.
Τα κτίρια των Μουσείων, οι ανακαινίσεις, οι επεκτάσεις, οι μετατροπές κτιρίων, τα νέα κτίρια, οι επανεκθέσεις μόνιμων συλλογών, προβάλλονται ως σημαίνοντα γεγονότα, βρίσκονται στο επίκεντρο κριτικών, αποτιμήσεων, είναι πολιτιστικά τοπόσημα για το κοινωνικό σύνολο.
Πώς να μην ενθουσιάζομαι? Ένας νέος κύκλος συζητήσεων έχει πάρει μπρος και στην Λευκωσία.
Θα παρασυρθώ. Αν και έχω πολλές συζητήσεις που θα ήθελα να διανοίξω περί μουσείου, επιλέγω αυτήν που έχει να κάνει με το περιεχόμενο. Την αφήγηση του μουσείου.
Κάθε μουσείο, από τα πιο παραδοσιακά και κλασικά (αρχαιολογικά, θρησκευτικά, τέχνης, λαογραφίας, φυσικής ιστορίας κ.α.) έως τα πιο μεταμοντέρνα και εκκεντρικά (παιχνιδιών, ηλεκτρικών συσκευών, κέρινων ομοιωμάτων, προφυλακτικών, γραβατών, άχρηστων αντικειμένων, κακόγουστων έργων τέχνης κ.ά.), από την ιδέα της ίδρυσής του πλάθει ένα αφήγημα, συνθέτει και μεταδίδει μια μυθοπλαστική ιστορία — ή, αν είναι ιδιαιτέρως φιλόδοξο, και την ίδια την
Ιστορία—, δημιουργεί, υπηρετεί ή/και αναπαράγει μια ιδεολογία, κατά κανόνα τηνεκάστοτε και τρέχουσα.
Το αφήγημά του αυτό είναι ένα ισχυρό ιδεολογικό όπλο αλλά ταυτόχρονα και πιο ευάλωτο στην κριτική.
Η νεοτερικότητα επιλέγει να αφηγηθεί ιστορίες κατανεμημένες και ταξινομημένες με βάση την θεματικότητα, τον κατακερματισμό και την χρονολογική κατάταξη. Θα ήταν ενδιαφέρον τα ίδια τα εκθέματα να μπορούσαν να μιλήσουν – και δανείζομαι την ιδέα από την κατά τα άλλα ανόητη (επιτρέψτε μου την έκφραση) αμερικάνικη ταινία «Μια Νύχτα στο Μουσείο»-, να πουν την δική τους ιστορία, την πραγματική, αυτήν που δεν έχει να κάνει με χρονολογίες, θεματολογικές γειτνιάσεις, εθνικές τοποθετήσεις και διαχωρισμούς.
Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό; Δεν έχω τις απαντήσεις. Την συζήτηση περί μουσείου ήθελα να διανοίξω. Όχι μόνο από προβληματισμό, αλλά και από χαρά.
Νέα Λεβέντειος Πινακοθήκη στην Λευκωσία, © http://fcbstudios.com
