ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΟΓΛΟΥ, ΕΛΕΝΗ ΚΑΤΣΟΥΦΗ, ΠΑΝΟΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΔΑΜΙΑΝΟΥ

Συνεργάτες: Αθανάσιος Αθανασόπουλος, Χριστίνα Βούτου, Γεώργιος Δημητρακόπουλος, Μαρία Κολτσάκη

2012 | Πρόταση

Λατσιά, Λευκωσία

Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο (κλ. 1:1000) – Διαγράμματα, © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Η σύνθεση στοχεύει στη σύνδεση του Αστικού Πάρκου με την πόλη, καθώς και την οργανική συμμετοχή του στην καθημερινή ζωή των κατοίκων των Λατσιών ως πόλος έλξης και κεντρική αναφορά για την ευρύτερη περιοχή. Η συνθετική ιδέα επιδιώκει την αναστροφή της εντύπωσης που δίνει σήμερα αυτό το αστικό κενό, με επιδίωξη το Πάρκο να λειτουργεί σαν ένα γραμμικό παρατηρητήριο, ένας εξώστης της πόλης για εσωτερική εποπτεία και ανεμπόδιστη μακρινή θέα, και να αποτελεί έναν «ενοποιητή» και ένα «πυκνωτή» μέσω της ροής, της εύκολης πρόσβασης και της απόλυτης ένταξης των στοιχείων του στη δεδομένη μορφολογία του εδάφους.

Το Πάρκο έχει σημαντικές εισόδους που ευνοούν την πρόσβαση σε αυτό από όλη την πόλη, διατηρώντας τα υφιστάμενα περάσματα, ενώ επιτρέπει στο εσωτερικό του συνεχή και ελεύθερη κίνηση, ενθαρρύνει τις μεταμορφώσεις του τοπίου και ελκύει προς μια ενδιαφέρουσα ποικιλία αναγνώσεων, περιπάτου και στάσης.

Χωροταξικό Σχέδιο (κλ. 1:500), © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Οι προτεινόμενες μεταμορφώσεις των γεωμετρικών χαράξεων στο τοπίο δημιουργούν εναλλακτικές ποιότητες και αναγνώσεις, ενσωματώνοντας ποικιλία θεάσεων, κινήσεων, θεματικές ενότητες και ενδιαφέροντες προορισμούς από τον αστικό ιστό. Ο χώρος μελέτης καταγράφηκε ως «άκτιστο υπόλοιπο» – ένα ακάλυπτο κενό της πόλης. Ως μεθοδολογία επεξεργασίας του αστικού πάρκου επιλέχθηκε η εντελώς αντίθετη διαδικασία: ο υπαίθριος χώρος σχεδιάστηκε αναλυτικά σαν κεντροβαρικό στοιχείο της σύνθεσης με τα κτίρια να καταλαμβάνουν τα «κενά» γύρω του και να τον πλαισιώνουν, αντί να πλαισιώνονται από αυτόν.

Σκοπός της πρότασης είναι το Πάρκο να χρησιμοποιείται από διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, χωρίς όμως να συγχέονται οι ενότητές του, να αυξάνει τη βιωσιμότητά του με επιπλέον εφήμερες χρήσεις και ελαφρές κατασκευές, και να χαρακτηρίζεται από βιοκλιματικό σχεδιασμό που να τονώνει την αίσθηση της άνεσης και την αειφορία.

Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης (κλ. 1:200), © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης (κλ. 1:200), © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης (ΚΠΠ) τοποθετείται κεντρικά, σε περιοχή που διαθέτει τις λιγότερες οπτικές φυγές και την πιο περιορισμένη θέα, σε χαμηλή στάθμη, δίπλα στη δυτική είσοδο. Η επιλογή αυτή επανασυνδέει την περιοχή με το πάρκο, προσφέροντας το πράσινο δώμα του κτηρίου στους επισκέπτες στο επίπεδο του δρόμου. Η πρόσβαση στο κτήριο γίνεται από το υπαίθριο θέατρο, από πλάγια είσοδο στην βόρεια όψη, ή μέσω επίπεδης πορείας στο δώμα και ανελκυστήρα. Στον αφανή από το πάρκο χώρο δυτικά του κτηρίου χωροθετείται χώρος στάθμευσης, με άμεση πρόσβαση από το δρόμο που επεκτείνεται και κάτω από το ΚΠΠ. Το κτήριο αναφέρεται στο πάρκο μέσω της μεγάλης αυλής εκτόνωσης και πλατείας του θεάτρου, έχει βιοκλιματική λειτουργία με νότιο προσανατολισμό, ενσωμάτωση στο έδαφος, ηλιακή καμινάδα για αερισμό και ενεργειακά κέρδη, στέγαστρα και φυτεμένο δώμα.

Καφεστιατόριο και Παρατηρητήριο (κλ. 1:200), © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Εκατό μέτρα βόρεια του ΚΠΠ βρίσκεται το Café/Εστιατόριο και ο υπαίθριος χώρος προβολών. Το γραμμικό αυτό κτήριο αποτελεί την κορύφωση της πορείας κατά μήκος του ανατολικού ορίου του πάρκου, ενσωματώνει άνετο χώρο θέασης (παρατηρητήριο) στο δώμα του, σε σημείο του πάρκου με απρόσκοπτη θέα, και διαθέτει αποκλειστικό χώρο στάθμευσης. Σε άμεση επαφή με τον υπαίθριο χώρο εκτόνωσης του Café  βρίσκεται ο λειτουργικά ανεξάρτητος και οπτικά ελεγχόμενος παιδότοπος, ενώ τα γήπεδα του αθλητικού κέντρου στη βορειοδυτική απόληξη τοποθετούνται κλιμακωτά ακολουθώντας την τοπογραφία, για να μην αποτελούν οπτικό εμπόδιο.

Τρισδιάστατες Παρουσιάσεις – Bird’s Eye View, © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Πορείες: Το συνεχές γραμμικό υπαίθριο παρατηρητήριο, το οποίο εφάπτεται στο ανατολικό όριο του πάρκου, αρχίζει από τη νότια πλατεία και καταλήγει στο δώμα του Café και το Παρατηρητήριο, αποτελεί ένα γεωμετρημένο εξώστη της πόλης από τον οποίο επιτυγχάνεται η πλήρης εσωτερική εποπτεία τόσο στις επιμέρους ενότητες όσο και στο σύνολο της έκτασης του πάρκου. Υλοποιείται από ένα πέτρινο τοίχο αντιστήριξης με ενδιάμεσες προσβάσεις και κενά εγκάρσιας κίνησης, ο οποίος φιλοξενεί μηχανολογικούς χώρους. Ο κύριος περίπατος, που ξεκινά από την είσοδο της οδού Φραγκέσκου και συνδέει το κτήριο του ΚΠΠ με το Café, μια φυτεμένη και σκιερή υπαίθρια κίνηση, αποτελεί τον κύριο άξονα του πάρκου και ένα σημαντικό πόλο έλξης.

Το δυτικό μονοπάτι, το οποίο ξεκινά από το κάτω άκρο της νότιας πλατείας, παρακολουθεί ισόσταθμα την υψομετρική καμπύλη +205 ως αυτή υφίσταται, κινείται ελεύθερα και οργανικά σε κατώτερο επίπεδο μέσα στο πράσινο, καταλήγοντας στην promenade και από εκεί βορειότερα διατρέχοντας το πάρκο από την μία άκρη στην άλλη. Τέλος, τα εγκάρσια μονοπάτια που ακολουθούν με ευέλικτο τρόπο τις καμπύλες και τα χνάρια των χαραγμένων πορειών από την πολυετή χρήση του χώρου, όπως αυτά αποτυπώθηκαν, αναλύθηκαν διεξοδικά και διατηρήθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος τους ως στοιχείο παραμετρικού σχεδιασμού.

Τρισδιάστατες Παρουσιάσεις – Χρήση Κτιρίων, © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Πόλοι: Η Νότια Πλατεία των Νερών, χώρος υποδοχής από το πιο πυκνό τμήμα της πόλης, αντιμετωπίστηκε σαν μια αστική πλατεία με εξοπλισμό για ανάλογες δραστηριότητες (στάση, πληροφόρηση, αγορά, παιχνίδι, πολιτισμός). Έλκει και προτρέπει προς το πάρκο σημαίνοντας τις δύο πορείες (γραμμικό παρατηρητήριο, δυτικό μονοπάτι). Το κανάλι νερού είναι η πηγή – αρχή του υδροσυστήματος των λατσιών, ενός γραμμικού γεω-εναλλάκτη που διατρέχει το πάρκο και αναλύεται στην συνέχεια. Το θέατρο, με τις κερκίδες και την πλατεία του, αποτελεί έναν ενδιάμεσο χώρο στάσης, ενώ το Βόρειο πλάτωμα του Café με χαλαρά όρια και φυγές που προτρέπουν στη χρήση γειτονικών ενοτήτων (παιδότοπος, αθλητικό κέντρο), αποτελεί τον τρίτο σημαντικό πόλο του πάρκου.

Πρόταση Υλικών – Στοιχεία Διαμόρφωσης του Πάρκου, © Δημήτρης Αντωνίου, Γεράσιμος Δημητρόγλου, Ελένη Κατσούφη, Πάνος Λεβέντης, Μαρία Δαμιανού

Οι βιοκλιματικές επιλογές που έγιναν στο σχεδιασμό του Πάρκου στοχεύουν στη δημιουργία συνθηκών άνεσης των επισκεπτών και την ελαχιστοποίηση των ενεργειακών αναγκών για την λειτουργία και την συντήρησή του. Η προτεινόμενη χρήση του «Συστήματος των Λατσιών», ενός εκτεταμένου αλλά απλού σε λειτουργία γραμμικού γεω-εναλλάκτη, προσφέρει δροσιά το καλοκαίρι σε μια μεγάλη περιοχή του πάρκου. Έχει ελάχιστο κόστος λειτουργίας και εκμεταλλεύεται τη θερμοκρασία του εδάφους και του νερού που ανακυκλώνεται υπόγεια. Η γραμμή των λατσιών αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της βιοκλιματικής στρατηγικής του πάρκου, είναι αφορμή περιπάτου, τοπόσημο και συμβολική αναφορά τόσο στην παραδοσιακή χρήση των λατσιών στην περιοχή όσο και στην ίδια ονομασία της πόλης.

Ο εξοπλισμός του πάρκου σχεδιάστηκε έχοντας πρότυπα απλές, οικονομικές, ανθεκτικές, εύκολα υλοποιήσιμες κατασκευές. Προτείνονται στήλες τοπικού και γενικού φωτισμού, καθιστικά, κάδοι απορριμμάτων καθώς και  προκατασκευασμένα κιόσκια που στεγάζουν καθιστικά, Wi-Fi spots, info kiosks και άλλες εφήμερες λειτουργίες αλλά και σηματοδοτούν τις εισόδους στο πάρκο.