ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

2014 | Τμήμα Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Frederick

Διπλωματική Εργασία | Επιβλέπων : Βύρων Ιωάννου

Πληροφορίες για τρίτη ηλικία, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Στην Κύπρο, η λέξη γηροκομείο έχει, δυστυχώς, συνδεθεί με την κακιά μοίρα ενός ηλικιωμένου, ενώ η φράση ‘ο ηλικιωμένος που βρίσκεται σε γηροκομείο’ έχει ταυτιστεί, από πολλούς με την έννοια, ο ‘άνθρωπος που έπρεπε να μπει σε γηροκομείο’. Απόδειξη αυτής της νοοτροπίας, είναι το λήμμα ‘γηροκομείο’ στα λεξικά που ως συνήθως, είναι αρνητικά φορτισμένο.

Ο λόγος λοιπόν που επιλέχθηκε το συγκεκριμένο θέμα, είναι να πραγματοποιηθεί μια νέα προσέγγιση του θέματος και να σχεδιαστεί ένα γηροκομείο, τέτοιο, ώστε να προσφέρει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε ένα σημαντικό σύνολο της κοινωνίας μας, στην ομάδα της τρίτης ηλικίας. Γιατί, μια κοινωνία που σέβεται την κάθε ηλικία, είτε την “τρίτη”, είτε την “τέταρτη”, είναι μια κοινωνία που σέβεται τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, την κάθε οντότητα. Εξάλλου, ο κάθε ηλικιωμένος, είμαι εγώ, είσαι εσύ, είναι ο καθένας ξεχωριστά, στο μέλλον.

Ανάλυση περιοχής 1, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Υβριδική λύση-Επιλογή της περιοχής:

Μετά από μελέτη του τρόπου διαβίωσης των ηλικιωμένων στην Κύπρο, έγινε προσπάθεια, με βάση την Κυπριακή πραγματικότητα, να συνδυαστούν τα  πλεονεκτήματα του γηροκομείου και της ανεξάρτητης διαβίωσης. Ένεκα της χαμηλής πυκνότητας και της μεγάλης διασποράς των κατοίκων στην Κύπρο, δε θα απέδιδε, ενδεχομένως, η  λύση της ανεξάρτητης διαβίωσης.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι, οι ηλικιωμένοι που ζουν στα γηροκομεία είναι απομονωμένοι και κάπως, περιθωριοποιημένοι. Λαμβάνοντας υπόψη το επιχείρημα αυτό, αποφασίστηκε η εφαρμογή της ιδέας της ενδιάμεσης/υβριδικής λύσης.

Έπειτα, έπρεπε να βρεθεί μια κατάλληλη περιοχή για να ανεγερθεί το γηροκομείο, δηλαδή μια περιοχή στην οποία να σημειώνεται σημαντικός βαθμός πυκνότητας των οικιών και να βρίσκεται κοντά σε πόλους έλξης. Κατάλληλες περιοχές θεωρούνται αυτές των παλιών πυρήνων. Εκεί, υπάρχει ένας ικανοποιητικός βαθμός πυκνότητας και παράλληλα, εντοπίζονται πόλοι έλξης, κλίμακα δραστηριοτήτων και δομημένο περιβάλλον.

Αποφασίστηκε λοιπόν να επιλεχθεί η περιοχή της παλιάς Παλλουριώτισσας και συγκεκριμένα ο υφιστάμενος πεζόδρομος. Η επιλογή του πεζοδρόμου προέκυψε για διάφορους λόγους. Καταρχάς, είναι μια υποβαθμισμένη ζώνη και μια περιοχή στην οποία δεν έγινε συνολική ανάπλαση, οπότε δεν είχε κατάλληλα αξιοποιηθεί. Επίσης, θεωρήθηκε σημαντικό ότι με την παρέμβαση στην περιοχή, θα συνδεθεί ο υφιστάμενος πεζόδρομος  με την πλατεία του ναού της  Παναγίας Παλλουριώτισσας κι έτσι,  θα δημιουργηθεί μια κεντρική ζώνη κατά μήκος της οποίας (εκατέρωθεν), θα τοποθετηθούν οι μονάδες διαβίωσης.Τέλος, με τη συγκεκριμένη πρόταση ανέγερσης γηροκομείου, θα επωφεληθούν οι ηλικιωμένοι και θα αναζωογονηθεί και ο πεζόδρομος, επομένως και η γύρω περιοχή.

Ανάλυση περιοχής 2, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Σχέδιο πληροφοριών 3^ης ηλικίας

Στο πρώτο σχέδιο δίνονται πληροφορίες σχετικά με την 3^η ηλικία όπως είναι το όριο, οι παράγοντες που επιδρούν στην ψυχολογία τους, η ιστορική αναδρομή των γηροκομείων καθώς και οι σημαντικότεροι χώροι 3^ης ηλικίας.

Σχέδιο Ανάλυσης(4^ο σχέδιο)

Η παρέμβαση στην περιοχή δεν πρέπει να φαίνεται ξένη× οι αλλαγές στην περιοχή πρέπει να είναι ομαλές, χωρίς να αλλοιώνουν το χαρακτήρα της. Έτσι, πραγματοποιήθηκε μια μορφολογική ανάλυση για να διαφανεί εάν υπάρχει αρχιτεκτονικός χαρακτήρας στα κτήρια της περιοχής και να εξακριβωθεί εάν η παρούσα πρόταση θα μπορούσε να υλοποιηθεί. Στο σχέδιο, σημειώνονται κάποια στοιχεία των υφιστάμενων κτιρίων που επηρέασαν τον σχεδιασμό των μονάδων διαβίωσης.

Ανάλυση περιοχής 3, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Σχέδιο Κεντρικής Ιδέας

Η κεντρική ιδέα είναι ο παραλληλισμός του πεζόδρομου με την σπονδυλική στήλη. Όπως η σπονδυλική στήλη αποτελείται από μέρη τα οποία είναι απαραίτητα για την λειτουργία της, έτσι και οι μονάδες θα εντάσσονται κατά μήκος του πεζόδρομου και θα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Όσον αφορά την σχεδίαση των μονάδων, η ιδέα προέκυψε από ένα άλλο μέρος του ανθρώπινου σώματος, του χεριού. Λυγίζοντας το χέρι προς τα μέσα, παραπέμπει στην προστασία αυτού που περικλείει. Όπως λοιπόν και η κίνηση του χεριού, έτσι και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των μονάδων διαβίωσης, παραπέμπει στην προστασία και ασφάλεια αυτών που διαμένουν εντός τους.

Kεντρική Ιδέα, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Σχέδιο Masterplan

Όπου κρίθηκε απαραίτητο, έγιναν διαπλατύνσεις κατά μήκος του πεζοδρόμου. Η πρόσοψη του πεζοδρόμου αφορά την πίσω πλευρά και όψη των υφιστάμενων κτηρίων, δημιουργώντας τυφλά μέτωπα, πράγμα που κάνει την διαδρομή δυσάρεστη και μονότονη. Έτσι δημιουργούνται νέες πορείες και διαδρομές από τον πεζόδρομο προς την πλατεία της εκκλησίας αλλά και προς τον κύριο δρόμο Τζον Κέννεντυ. Επιπλέον, δημιουργούνται χώροι πρασίνου κατά μήκος του πεζοδρόμου, προστίθενται καθίσματα για ξεκούραση των περαστικών και τοποθετούνται φωτιστικά για να γίνει προσβάσιμος ο πεζόδρομος κατά την διάρκεια της νύχτας. Επιπρόσθετα, η δημιουργία του ιατρικού κέντρου είναι σε κεντρικό σημείο του πεζόδρομου, για να διευκολύνει τους ηλικιωμένους σε θέματα πρόσβασης. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός τόσο του ιατρικού κέντρου όσο και των μονάδων διαβίωσης είναι απλός, για την ομαλή ένταξη του στην περιοχή.

Για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την παρέμβαση στην περιοχή, λήφθηκε σοβαρά υπόψη η ψυχολογία των ηλικιωμένων που θα διέμεναν στις μονάδες. Για παράδειγμα, σε κεντρικό σημείο του πεζοδρόμου δημιουργήθηκε χώρος στον οποίο θα πωλούνται προϊόντα που θα έχουν παραγάγει ή κατασκευάσει οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι που ζουν στις μονάδες, για παράδειγμα ρούχα τα οποία θα έχουν πλέξει, λαχανικά και φρούτα τα οποία θα έχουν καλλιεργήσει, εδέσματα και γλυκά που θα έχουν παρασκευάσει.

Masterplan, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Σχέδιο κατόψεων

Το ισόγειο θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τους ηλικιωμένους. Στον 1^ο όροφο θα μπορούν να κατοικήσουν συγγενείς ή φιλικά πρόσωπα των ηλικιωμένων, για να τους βοηθούν στις καθημερινές τους ανάγκες, να περνούν κάποιες ώρες μαζί κλπ. Στον 2^ο όροφο θα διαμένουν άτομα μικρότερης ηλικίας έτσι ώστε, μέσω της συναναστροφής τους με τους ηλικιωμένους, να νιώθουν οι τελευταίοι ότι μπορούν να επικοινωνήσουν με νεαρότερους και έτσι, να νιώθουν ότι εξακολουθούν να αποτελούν μέλη της κοινωνίας και να μην είναι απομονωμένοι.

Οι μονάδες διαβίωσης δημιουργούν ένα χώρο συναναστροφής, ένα χώρο που έχει άμεση σχέση και οπτική επαφή με το γείτονα, αφού δημιουργείται μια αγκαλιά, μια σύνδεση μεταξύ των κτηρίων. Λόγω του ότι οι σκάλες είναι εξωτερικές, ο πυρήνας ανόδου και καθόδου παίζει σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία των ενοίκων. Είναι ένας χώρος ευάερος και φωτεινός, με χώρους πρασίνου, που βοηθά στην αλληλεπίδραση των κατοίκων. Ο χώρος αυτός είναι ένα κομβικό σημείο στην περιοχή, αφού λειτουργεί ως σημείο συνένωσης των κατοίκων αλλά και ως χώρος συνένωσης των μονάδων με την πόλη: ουσιαστικά, έχει τη λειτουργία εισόδου προς την πόλη. Επίσης, “σπάζει” την περιοχή και δημιουργεί τις πορείες προς την πόλη, πράγμα που φέρνει σε επαφή τους κατοίκους και τους πεζούς που περνούν από τον πεζόδρομο. Όλες οι είσοδοι και οι κινήσεις συγκεντρώνονται σε αυτό το σημείο κι έτσι, επιτυγχάνεται αυτή η συναναστροφή, κάτι που λείπει από τα σημερινά γηροκομεία της Κύπρου. Αυτό το σύστημα, είναι το κλειδί που λειτουργεί τόσο σε επίπεδο αστικού σχεδιασμού όσο και σε επίπεδο κάθε μονάδας, για να ωθήσει τον κάθε ένοικο και τον κάθε περαστικό να συναναστραφούν μεταξύ τους.

Όψεις-Τομές, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Προοπτικά σχέδια, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Ανάπλαση πεζόδρομου, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Σχέδιο για άτομα μειωμένης κινητικότητας, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Λεπτομέρεια κατασκευής, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Ρεαλιστικά σχέδια 1, © Ζαχαρίας Αθανασίου

Ρεαλιστικά σχέδια 2, © Ζαχαρίας Αθανασίου