Κτίριο για … ‘δυνατούς λύτες’ Ι Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας
της Χρυστάλας Ψαθίτη
Κατευθυντήρια σήματα, © Χρυστάλα Ψαθίτη
Ατελείωτοι διάδρομοι, πόρτες όμοιες που διαδέχονται η μια την άλλη, πληθώρα κατευθυντήριων σημάτων που προσπαθούν να καθοδηγήσουν επισκέπτες και εργαζόμενους, σε ένα κτίριο που για χάρη της πολυπλοκότητας που απαιτούσε η χρήση του, θυσιάστηκε η απλότητα που απαιτείτο για την βέλτιστη πλοήγηση των χρηστών μέσα σ’ αυτό. Ο λόγος για το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, ένα κτίριο που εκατοντάδες επισκέπτες και προσωπικό βιώνουν καθημερινά – ένα κτίριο για ‘δυνατούς λύτες’ όπως το ονομάζω αφού απαιτεί χρόνο για να το κατανοήσεις, εμπειρία για να το μάθεις και στη συνέχεια να κινηθείς με ευκολία μέσα σ’ αυτό.
Ατελείωτοι διάδρομοι, πόρτες όμοιες που διαδέχονται η μια την άλλη, πληθώρα κατευθυντήριων σημάτων που προσπαθούν να καθοδηγήσουν επισκέπτες και εργαζόμενους…
Σαν επισκέπτης και εγώ αυτού του χώρου χάθηκα, ρώτησα, έψαξα και τελικά αναρωτήθηκα γιατί…γιατί άραγε να συμβαίνει αυτό; Να ευθύνεται μήπως η οργάνωση του κτιρίου ή οι ιδιαίτερες και ξεχωριστές αντιληπτικές ικανότητες του καθένα από εμάς; Πιθανότατα η απάντηση βρίσκεται εν μέρει και στα δύο αλλά ας ξεκινήσουμε από τα λιγότερο δύσκολα και ευκολότερο αναγνωρίσιμα – από αυτά που μπορούμε να αναγνωρίσουμε στο κτίριο και που πιθανότατα είναι για όλους μας κοινά.
Σαν επισκέπτης και εγώ αυτού του χώρου χάθηκα, ρώτησα, έψαξα και τελικά αναρωτήθηκα γιατί…γιατί άραγε να συμβαίνει αυτό;
Ανατρέχοντας στις αρχικές προθέσεις του έργου, ο σχεδιασμός του φιλοδοξούσε στην δημιουργία μιας διμερούς δομής με ένα κεντρικό άξονα διακίνησης που θα παρείχε άμεση πρόσβαση στα επιμέρους τμήματα. Εντούτοις, αφήνοντας τα της φόρμας και κατεβαίνοντας στο επίπεδο του χρήστη, η πολυπλοκότητα αυξάνεται και δεν μιλάμε πλέον για δύο τμήματα με ένα κεντρικό διάδρομο κίνησης, αλλά για μια λαβυρινθώδη διακίνηση με πανομοιότυπες εκφάνσεις και πολλαπλές πορείες. Στην πραγματικότητα, μπαίνοντας κανείς στο κτίριο αδυνατεί να βρει χωρικά σημάδια προσανατολισμού αφού η οπτική πληροφορία που λαμβάνει για την πορεία του προέρχεται κυρίως από σήματα και πινακίδες με βελάκια προς όλες τις κατευθύνσεις που προκαλούν επιπλέον σύγχυση. Παράλληλα, οι κατακόρυφες συνδέσεις (σκάλες, ανελκυστήρες) φαίνεται να αντιμετωπίστηκαν κατά τον σχεδιασμό ως απλά τεχνικά στοιχεία που με κάποιο τρόπο έπρεπε να ενσωματωθούν, αδυνατώντας να προσφέρουν επαρκή οπτική πληροφορία για την διακίνηση των χρηστών στον κατακόρυφο άξονα – κάτι που πιθανότατα να επιτυγχανόταν εάν αντιμετωπίζονταν ως εξίσου σημαντικά αρχιτεκτονικά εργαλεία σχεδιασμού.
Και όλα αυτά … καταλήγουν σε μια συνεχή τμηματική αντίληψη του όλου, που μπορεί φυσικά σε ένα τέτοιο πολύπλοκο κτίριο να φαντάζει λογικό επακόλουθο των πολλαπλών αναγκών αλλά εάν τελικά δεχτούμε ότι ο τρόπος οργάνωσης ενός κτιρίου μπορεί να καθορίσει, σε κάποιο βαθμό, τον τρόπο που τελικά οι χρήστες βιώνουν την καθημερινότητα του, μήπως θα έπρεπε να αναζητήσουμε τα σημάδια και τους τρόπους για να το κάνουμε πιο κατανοητό;
* Η αναγνώριση των πιθανόν αδυναμιών του κτιρίου έγινε έχοντας ως βάση το άρθρο Holscher, C., Meilinger, T., Vrachliotis, G., Brosamle, M., Knauff, M., 2007. Up the down staircase: Wayfinding strategies in multi-level buildings, Journal of Environmental Psychology, 26(2006), 284-299 το οποίο καταπιάνεται με την μελέτη του δομημένου περιβάλλοντος και πώς αυτό συσχετίζεται με τον τρόπο πλοήγησης των χρηστών σε πολύπλοκα κτίρια όπως νοσοκομεία, αεροδρόμια, σχολεία.
