AK Architectural Workshop

Yiannis Agisilaou, Giorgos Kalavas

2015 | Realized | 207 sq.m.

Engomi, Nicosia

Κατοικία σε μισό οικόπεδο στην Έγκωμη

Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Γιάννης Αγισηλάου, Γιώργος Καλαβάς

2015 | Υλοποιημένο | 207 τ.μ.

Έγκωμη, Λευκωσία

Νυχτερινή άποψη κατοικίας από τα νότια. Η «τυφλή» όψη αντιμετωπίζεται ως μια από τις όψεις του κτιρίου, με την υποχώρηση των βασικών χώρων και την «πλαστική» αντιμετώπισή της (δοκίδες, ανοίγματα, υαλότουβλα) , © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Plot facts, Planning Brief, Limitation & Constraints

The plot is in Engomi, the southwest district of Nicosia, in a solely residential area (Zone Ka6), having the following zoning ordinances:

Building Ratio: 90%

Plot Coverage Ratio: 50%

Number of floors: 2

Maximum height: 8,30 m.

The plot is co-owned by two sisters, one of whom decided to build here her family house. The requirements of the client were for a 3-bedroom house, and, besides the typical spaces, a basement for utilities, a swimming pool and provision for a future elevator.

Τοπογραφικό, © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

As architects, besides satisfying the client’s imminent needs and meeting the requirements of planning brief, we set from the start the following, challenging targets:

1. The building should satisfy bioclimatic principles, benefiting from natural light and ventilation, sun for the winter and shading for the summer, good thermal insulation of all building elements (roof, walls, windows/openings), handling of the fenestration (distribution, size, shading based on orientation). This factor was difficult to meet, as in this case desirable south orientation was on the side of the “blind elevation”, the partition wall.
2. Ensuring maximum possible open space and courtyard area by utilizing the total of available space, extending interior space to the courtyard and blurring the boundaries between exterior and interior space.
3. Handling of the “blind elevation” – the future partition wall – so that it becomes aesthetically interesting, as long as the other half of the plot remains empty
4. Design and construction consistency, so that the form is a result of functional, bioclimatic and constructional requirements and decisions.
5. Exploitation of plot’s topography.

Κάτοψη ισογείου, © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Proposal

1. Having as a basic limitation, the unfavorable orientation of the building site, as south orientation was impossible, ambient daylighting and solar radiation benefits are ensured through the fifth elevation (the top) of the building, by pushing away from the partition wall the basic spaces of the house and by creating high inlets and south openings. In addition to this, the glass floor of the atrium of the first floor allows daylight and direct sunlight to reach the ground floor spaces during winter period, while in the summer period, shading devices in the atrium (aluminum louvers) block direct sunlight and overheating. The skylight and the atrium balcony door, in combination with the open plan spaces of the ground floor and the staircase void contribute to natural ventilation and cooling of spaces during night time (stack effect).

Κάτοψη ορόφου, © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

2. The available open space is taken into full account, as it plays significant roles: covered veranda and courtyard at the same time, a continuation of the interior space to the outdoors. The west boundary, at the back of the swimming pool, is developed as a green wall or a vertical garden in continuation to the water and the wooden deck. This element ensures the necessary privacy for the residents, by creating a closed courtyard or an atrium and providing shading against the undesirable western summer sun. The first floor atrium, with its movable louvers and wooden decking, breaks the long mass of the building into two and functions as a second private courtyard for the bedrooms.

Τομή Α-Α, © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

3. The “blind elevation” – which, for the time being, is the one along with the front elevation that are projected the most – is taken into consideration and is treated like the rest of the building’s elevations, with the set back of the main interior spaces and its sculptural appearance (beams, openings, glass blocks)

Τομή Δ-Δ & Ε-Ε, © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

4. The need for protecting the building’s east and west elevation (front and back façade) is successfully met with aluminum louvers in the west and fixed aluminum beams in the east, which filtered undesirable western and eastern sun and securing privacy. The aluminum beams in the east side served also as a railing for the first-floor balcony/veranda. At the same time this need is exploited synthetically, contributing and defining the aesthetic identity of the building (exterior filter, set back, interior mass) and its significant disparity during day and night. In general, the aesthetics of the building result clearly from the massing, the exploitation of natural light, the light and shadow game, the plasticity of the interior space, the use of materials and colors, the well-chosen artificial lighting.

Ανατολική & Δυτική όψη. , © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

5. As far as the ground floor spaces, by taking into consideration the topography and the significant level difference between the east (front) and the west boundary, the interior is developed as a united, multileveled and multifunctional space with multiple and diversed spatial impressions. The necessary functional unities are ensured through clear architectural and synthetic gestures.

Remarkable may be the fact that through the small basement atrium (under the entrance bridge) and the set back of the courtyard to the north, natural ventilation and lighting for the basement is also ensured.

The building has been awarded the State Architectural Award 2016 in the category “Outstanding Architectural Work”.

Νότια όψη, © ΑΚ Αρχιτεκτονικό Εργαστήρι

Ελληνικό κείμενο

Δεδομένα τεμαχίου, κτιριολογικό πρόγραμμα, περιορισμοί και δεσμεύσεις

Το οικόπεδο βρίσκεται στην Έγκωμη, σε καθαρά οικιστική περιοχή (Ζώνη Κα6), με τους εξής οικοδομικούς περιορισμούς:

Συντελεστής Δόμησης: 90%

Συντελεστής Κάλυψης: 50%

Αριθμός ορόφων: 2

Ανώτατο ύψος: 8,30μ.

Το οικόπεδο ανήκει σε δύο αδερφές, από τις οποίες η μία αποφάσισε να κτίσει εδώ το σπίτι της για να κατοικίσει με την οικογένειά της (παντρεμένη με ένα παιδί και προγραμματισμός για δεύτερο παιδί).  Οι απαιτήσεις του εργοδότη ήταν για μια κατοικία τριών υπνοδωματίων και, πέραν των βασικών χώρων, υπόγειους βοηθητικούς χώρους, πισίνα, πρόνοια για ανελκυστήρα.

Νυχτερινή άποψη κατοικίας από ΝΑ, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Ως αρχιτέκτονες, πέραν από την ικανοποίηση των άμεσων αναγκών του χρήστη και του κτιριολογικού προγράμματος, θέσαμε εξαρχής τις εξής προκλήσεις και ζητούμενα που έπρεπε να απαντηθούν:

1. Το κτίριο να ανταποκρίνεται σε κριτήρια βιοκλιματικά, με εξασφάλιση φυσικού φωτισμού, αερισμού, ηλιασμού τον χειμώνα, σκίαση για το καλοκαίρι, πολύ καλή θερμομόνωση όσον αφορά το εξωτερικό κέλυφος (τοιχοποιία, οροφή, ανοίγματα/ υαλοστάσια), χειρισμός των ανοιγμάτων (κατανομή, μέγεθος, σκίαση ανάλογα με τον προσανατολισμό).  Ο παράγοντας αυτός παρουσίαζε ξεχωριστή δυσκολία στη συγκεκριμένη περίπτωση, λόγω του ότι ο «καλός προσανατολισμός» (νότιος) βρίσκεται προς την πλευρά της «τυφλής όψης», που εφάπτεται με το άλλο μισό του οικοπέδου (το τμήμα του τεμαχίου για την καθεμιά προέκυψε με κλήρωση).

Άποψη κατοικίας από ΝΑ. Ο όγκος του κτιρίου με τις διαφορετικές ποιότητες ανοιγμάτων (κενά, ημιδιαφανή, διαφανή) που συμβάλλουν στην έντονη διαφοροποίησή του την ημέρα και τη νύχτα, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

2. Εξασφάλιση του μέγιστου δυνατού υπαίθριου χώρου και αυλής, αξιοποιώντας στο έπακρο το σύνολο του διαθέσιμου χώρου, έτσι ώστε όχι μόνο να μην παραμένει ανεκμετάλλευτος ή αναξιοποίητος χώρος, αλλά να υπάρχει αλληλοπεριχώρηση και διάχυση των ορίων τους (κλειστού – ημιϋπαίθριου – αυλής).

Νυχτερινή άποψη κατοικίας από τα νότια. Η «τυφλή» όψη αντιμετωπίζεται ως μια από τις όψεις του κτιρίου, με την υποχώρηση των βασικών χώρων και την «πλαστική» αντιμετώπισή της (δοκίδες, ανοίγματα, υαλότουβλα) , © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

3. Χειρισμός της «τυφλής όψης» του κτιρίου, ώστε αυτή να παρουσιάζει ενδιαφέρον όσο διάστημα το άλλο μισό του οικοπέδου παραμένει αδόμητο.

4. Σχεδιαστική και κατασκευαστική συνέπεια, έτσι ώστε η μορφή να προκύπτει μέσα από ανάγκες λειτουργικές, βιοκλιματικές, κατασκευαστικές.

5. Αξιοποίηση της κλίσης και της μορφολογίας του εδάφους.

Νυχτερινή άποψη της πρόσοψης (ανατολικής όψης) της κατοικίας. Οι λεπτές δοκίδες αλουμινίου λειτουργούν ως φίλτρα, συμβάλλοντας και καθορίζοντας την αισθητική ταυτότητα του κτιρίου, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Πρόταση

1. Έχοντας ως βασικό περιορισμό τον «δυσμενή προσανατολισμό» του διαθέσιμου προς δόμηση τμήματος του τεμαχίου, με τον νότο να είναι κλειστός και να αποτελεί την «τυφλή όψη» του κτιρίου (ο εφαπτόμενος τοίχος με το μελλοντικό γειτονικό κτίριο), η εξασφάλιση του άπλετου φυσικού φωτισμού και κυρίως ηλιασμού των χώρων γίνεται από την «πέμπτη όψη» (προς τα άνω), αλλά και με υποχώρηση των βασικών χώρων της κατοικίας πιο πίσω από την τυφλή όψη, και τη δημιουργία φεγγιτών και ανοιγμάτων στον νότο.  Επίσης, το γυάλινο, βατό δάπεδο στο αίθριο του ορόφου εξασφαλίζει άπλετο φυσικό φωτισμό και ηλιασμό για τους χώρους στο ισόγειο κατά τους χειμερινούς μήνες, με δυνατότητα ηλιοπροστασίας κατά τους θερινούς μήνες (κινητές περσίδες από αλουμίνιο, που δίνουν τη δυνατότητα κάλυψης του αιθρίου).  Οι δε φεγγίτες και η μπαλκονόπορτα στο αίθριο του ορόφου, σε συνδυασμό με τους ενιαίους χώρους του ισογείου και το κενό του κλιμακοστασίου συμβάλλουν τα μέγιστα στον φυσικό αερισμό και δροσισμό των χώρων κατά τις βραδινές ώρες (φαινόμενο της καμινάδας).

Λεπτομέρειες εισόδου. Η αισθητική του κτιρίου προκύπτει καθαρά μέσα από την ογκοπλασία, το παιχνίδι του φωτός με τη σκιά, την πλαστικότητα, τη χρήση υλικών και χρωμάτων, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

2. Ο διαθέσιμος υπαίθριος χώρος αξιοποιείται στον μέγιστο δυνατό βαθμό, καθότι επιτελεί πολλαπλό ρόλο: υπόστεγη βεράντα και αυλή ταυτόχρονα σε συνέχεια με τον εσωτερικό χώρο και το καθιστικό.  Το σύνορο στο πίσω μέρος της πισίνας διαμορφώνεται ως «πράσινος τοίχος» ή «κατακόρυφος κήπος» σε συνέχεια με το νερό και το ξύλινο κατάστρωμα.  Το στοιχείο αυτό εξασφαλίζει την απαραίτητη ιδιωτικότητα για τους ενοίκους, με τη δημιουργία ενός τύπου «κλειστής αυλής» ή αιθρίου, και την παροχή, ταυτόχρονα, σκίασης από τον ανεπιθύμητο δυτικό ήλιο του καλοκαιριού.  Το δε αίθριο στον όροφο με τις κινητές περσίδες και το ξύλινο κατάστρωμα «σπάζει» τον επιμήκη όγκο στα δύο και λειτουργεί ως μια δεύτερη ιδιωτική αυλή για τα υπνοδωμάτια, εξασφαλίζοντας φυσικό φωτισμό, αερισμό και ηλιασμό των χώρων.

Εσωτερική άποψη από την τραπεζαρία προς την αυλή. Το γυάλινο, βατό δάπεδο στο αίθριο του ορόφου εξασφαλίζει φυσικό φωτισμό και ηλιασμό για τους χώρους του ισογείου, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

3. Η «τυφλή όψη» του κτιρίου -που για το παρόν στάδιο είναι και αυτή που προβάλλει περισσότερο μαζί με την πρόσοψη- λαμβάνεται υπ’ όψιν και αντιμετωπίζεται ως μια από τις όψεις του κτιρίου, με την υποχώρηση των βασικών χώρων και την «πλαστική» αντιμετώπισή της (δοκίδες, ανοίγματα, υαλότουβλα).

Εσωτερική άποψη ισογείου. Διαμορφώνεται ως ένας ενιαίος, πολυεπίπεδος και πολυλειτουργικός χώρος, με πολλαπλές και διαφορετικές χωρικές εντυπώσεις, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

4. Η ανάγκη για ηλιοπροστασία των δύο βασικών όψεων (ανατολικής και δυτικής) του στενομέτωπου κτιρίου, εξασφαλίζεται με σκιάδια από περσίδες αλουμινίου στη δύση και λεπτές δοκίδες αλουμινίου στην ανατολή, που λειτουργούν ως φίλτρα για τον ενοχλητικό δυτικό και ανατολικό ήλιο αντίστοιχα και εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ιδιωτικότητα για τους εσωτερικούς χώρους.  Οι δε δοκίδες στην ανατολή λειτουργούν και ως «κιγκλίδωμα» για το μπαλκόνι/ βεράντα του ορόφου.  Ταυτόχρονα, η ανάγκη αυτή αξιοποιείται συνθετικά, συμβάλλοντας και καθορίζοντας την αισθητική ταυτότητα του κτιρίου (εξωτερικό φίλτρο – υποχώρηση – εσωτερικός όγκος) και την έντονη διαφοροποίησή του την ημέρα και τη νύχτα. Γενικότερα, η αισθητική του κτιρίου προκύπτει καθαρά μέσα από την ογκοπλασία, την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού (κατά τρόπο αντισυμβατικό), το παιχνίδι του φωτός με τη σκιά, την πλαστικότητα των εσωτερικών χώρων, τη χρήση των υλικών και των χρωμάτων, τον μελετημένο τεχνικό φωτισμό.

Το αίθριο στον όροφο. Η εξασφάλιση του φυσικού φωτισμού και κυρίως ηλιασμού των χώρων γίνεται από την «πέμπτη όψη» (προς τα άνω) , © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

5. Όσον αφορά το ισόγειο και τους χώρους διημέρευσης, με την αξιοποίηση των κλίσεων του εδάφους και της σημαντικής υψομετρικής διαφοράς από τον δρόμο προς το πίσω σύνορο του τεμαχίου, διαμορφώνεται ως ένας ενιαίος, πολυεπίπεδος και πολυλειτουργικός χώρος, με πολλαπλές και διαφορετικές χωρικές εντυπώσεις.  Οι απαραίτητες λειτουργικές ενότητες εξασφαλίζονται με καθαρά αρχιτεκτονικούς και συνθετικούς χειρισμούς.

Αξιοσημείωτο ίσως να είναι και το γεγονός ότι με το μικρό «αίθριο» του υπογείου (κάτω από τη γέφυρα εισόδου) και την υποχώρηση της αυλής στα βόρεια εξασφαλίζεται φυσικός φωτισμός και αερισμός και για το υπόγειο.

Νυχτερινή άποψη από ΒΔ. Η υπόστεγη βεράντα και η αυλή σε συνέχεια με τον εσωτερικό χώρο και το καθιστικό, © Χάρης Σολωμού (Architectural Photography)

Το κτίριο έχει βραβευθεί με το κρατικό βραβείο αρχιτεκτονικής 2016, στην κατηγορία «Αξιόλογο Αρχιτεκτονικό Έργο».