ΦΩΤΗΣ ΚΟΛΑΚΙΔΗΣ (1923-2009) *
του Φειδία Παυλίδη
* αφιέρωμα στον αρχιτέκτονα Φώτη Κολακίδη (μέρος Γ’)
Στο πρώτο άρθρο (μέρος Α’) του αφιερώματος στον αρχιτέκτονα Φώτη Κολακίδη (ΦΚ) παρουσίασα τα παιδικά και τα φοιτητικά χρόνια. Στο δεύτερο άρθρο (μέρος Β’) παρουσίασα το τέλος των σπουδών και την επιστροφή του ΦΚ στην Κύπρο από την Αμερική. Σε αυτό το τρίτο (μέρος Γ’) και τελευταίο άρθρο του αφιερώματος θα παρουσιάσω την περίοδο μετά την εισβολή του 1974 και τα τελευταία χρόνια της ζωής του ΦΚ.
Επέκταση ξενοδοχείου Αμαθούς (1980), στη Λεμεσό. Σε συνεργασία με το TAC, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη
ΦΩΤΗΣ ΚΟΛΑΚΙΔΗΣ – ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ 1974
1973-2009, Η περίοδος μετά την εισβολή: Όπως είδαμε και στο προηγούμενο άρθρο, ο ΦΚ ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του (μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο) Μοντερνισμού στην Κύπρο. Τις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 σχεδίασε και επέβλεψε μεγάλο αριθμό έργων, που αποτελούν μέχρι και σήμερα τοπόσημα για όλο τον κόσμο και σημεία αναφοράς για εμάς του λάτρεις του κυπριακού Μοντερνισμού.
Τις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 σχεδίασε και επέβλεψε μεγάλο αριθμό έργων, που αποτελούν μέχρι και σήμερα τοπόσημα για όλο τον κόσμο και σημεία αναφοράς για εμάς του λάτρεις του κυπριακού Μοντερνισμού
Την ευφορία και την αισιοδοξία που έφερε μαζί της η ανεξαρτησία του 1960, και η οποία αντανακλάτο στην επηρεασμένη από αυτό το κλίμα αρχιτεκτονική του νησιού, διαδέχτηκαν τα δύσκολα χρόνια της τουρκικής εισβολής και της διαίρεσης της Κύπρου. Το 1973 ο ΦΚ διορίζεται από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Δήμαρχος Λεμεσού. Το πραξικόπημα και η εισβολή έρχονται να δυσκολέψουν τη θητεία του ΦΚ ως Δημάρχου Λεμεσού. Ο Δήμος Λεμεσού φτάνει στα όρια της πτώχευσης και η πόλη έχει να υποδεχτεί και να παράσχει στέγη σε πέραν των πενήντα χιλιάδων πρόσφυγες. Παρά τις δυσκολίες ο ΦΚ, μετά από 13 χρόνια άμισθης θητείας, παραδίδει το Δήμο, το 1986, με ισοζυγισμένους προϋπολογισμούς.
Επί δημαρχίας ΦΚ η πόλη επεκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Ήταν τότε που αποφασίστηκε όπως τα ονόματα των νέων δρόμων που διανοίχθηκαν στην περιοχή NAAFI φέρουν ονόματα διάσημων αρχιτεκτόνων. Η οδός «Ικτίνου» κυλά παράλληλα με την οδό «Καλλικράτη», για να συναντήσουν τη «Φειδίου». Ένας μικρός δρόμος φέρει το όνομα του πατέρα του ελλαδικού Μοντερνισμού, Δημήτρη Πικιώνη. Ένας άλλος δρόμος είναι αφιερωμένος στον Erich Mendelson. Στον αξιολογότερο αρχιτέκτονα του περασμένου αιώνα, τον Le Corbusier, αφιερώνεται ένας μεγάλος δρόμος. Αλλά η πιο μεγάλη οδός αφιερώνεται στον καθηγητή και «πνευματικό πατέρα» του ΦΚ, Walter Gropius.
Ξενοδοχείο Le Meridien (1989), στη Λεμεσό. Σε συνεργασία με το TAC, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη
Το αρχιτεκτονικό έργο του ΦΚ δε σταματά μετά την εισβολή. Το γραφείο του συνεχίζει να σχεδιάζει και να επιβλέπει έργα τις δεκαετίες του 1980, του 1990 και του 2000. Το 1974 σχεδιάζονται οι εξωτερικοί χώροι και η πισίνα του ξενοδοχείου Κούριο στη Λεμεσό, το 1986 η κινέζικη πρεσβεία στη Λευκωσία, το 1988 το ξενοδοχείο Sheraton στη Λεμεσό, το 1989 το ξενοδοχείο Le Meridien στη Λεμεσό και το 2000 τα νέα γραφεία της CYTA στη Δασούπολη στη Λευκωσία.
Επέκταση ξενοδοχείου Le Meridien (δεκαετία 1990), στη Λεμεσό, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη
2009, Το κύκνειο άσμα του ΦΚ: Στις 6 Οκτωβρίου 2009, με την ευκαιρία της Διεθνούς Ημέρας Αρχιτεκτονικής, και σε ηλικία 86 χρόνων, ο ΦΚ τιμήθηκε από το Δήμαρχο Λεμεσού Ανδρέα Χρίστου για την προσφορά του ως αρχιτέκτονας για πάνω από μισό αιώνα, καθώς και για την προσφορά του ως Δήμαρχος Λεμεσού (1973-1986). Στην ίδια τελετή τιμήθηκε και από το Σύνδεσμο Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου, στον οποίο υπήρξε πρόεδρος από το 1965 έως το 1970.
Ο ΦΚ μίλησε στην εκδήλωση και εκείνη η ομιλία αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα του, καθώς έγινε κατά την διάρκεια της τελευταίας του δημόσιας παρουσίας. Ο ΦΚ είπε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
«Από μικρό παιδί ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας. Οι παλιοί μου φίλοι με θυμούνται να κάθομαι στο πάτωμα και να κτίζω με κύβους και ξυλαράκια ψηλά κτήρια που τα θαύμαζα σαν έργα μου. Αυτή μου την αγάπη την μετέδωσα στα δύο παιδιά μου. Ο Γιάννης έγινε αρχιτέκτονας και ο Κώστας πολιτικός μηχανικός. Τώρα οι τρεις μας αποτελούν το πυρήνα του τεχνικού γραφείου μας Κολακίδης & Συνέταιροι, που με μερικές αλλαγές κατά καιρούς συμπληρώνει φέτος τα 55 χρόνια της δημιουργικής ζωής του.
“Από μικρό παιδί ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας. Οι παλιοί μου φίλοι με θυμούνται να κάθομαι στο πάτωμα και να κτίζω με κύβους και ξυλαράκια ψηλά κτήρια που τα θαύμαζα σαν έργα μου.” Φ.Κ.
Είναι γνωστό ότι η αρχιτεκτονική είναι η μητέρα πασών των τεχνών, είναι ένα πανάρχαιο και ευγενικό επάγγελμα που προσφέρει πολλά στον τόπο, όπως εργασία σε χιλιάδες εργάτες στον οικοδομικό τομέα και, κτίζοντας καλά ξενοδοχεία, φέρνει χιλιάδες τουρίστες που έκαναν τον τουρισμό να είναι σήμερα ο κυριότερος συντελεστής της οικονομίας της πατρίδας μας.
Πάντα με ενδιέφεραν τα κοινά. Οι δύο σημαντικότεροι σταθμοί στην επαγγελματική μου ζωή ήταν η εκλογή μου ως Προέδρου του Συνδέσμου Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου και μετά όταν o Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος μού ανέθεσε τη δημαρχία του Δήμου Λεμεσού.
[…] Θέλω να αναφέρω πως η αγάπη όλων μας για τη Λεμεσό είναι αυτή που θα κάνει την πόλη μας όμορφη και σύγχρονη όπως την ονειρευόμαστε και παροτρύνω όλους να εργαστούμε μαζί προς υλοποίηση του στόχου αυτού.
Τελειώνοντας θα αναφέρω ένα απόσπασμα από επιστολή που ο μεγάλος δάσκαλος μου στο πανεπιστήμιο του Harvard, ο Walter Gropius, έστειλε σε ομάδα παλιών φοιτητών του, το 1964, και που σας δίδω πιο κάτω:
«Σε οποιοδήποτε επάγγελμα, η αφοσίωση στους στόχους που θέσατε οι ίδιοι πρέπει να είναι τόσο βαθιά, ώστε ποτέ να μην παρεκκλίνετε από το δρόμο σας. Όσο συχνά και να ξεφεύγουν τα πράγματα από τα χέρια σας, θα πρέπει να έχετε την υπομονή να ξεκινάτε ξανά και ξανά. Να συμπεριφέρεστε σαν να πρόκειται να ζήσετε για πάντα και κάνετε τον προγραμματισμό σας μακριά στο μέλλον. Εννοώ ότι θα πρέπει να νιώθετε υπεύθυνοι χωρίς χρονικούς περιορισμούς και το ότι μπορεί να μην είστε εδώ για να δείτε τα αποτελέσματα, αυτό δεν θα πρέπει να είναι ανάμεσα στις σκέψεις σας. Αν η συνεισφορά σας ήταν σημαντική, πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα συνεχίσει από εκεί που μείνατε και αυτό θα είναι το δικό σας μερίδιο στην αθανασία».
Ο καθηγητής Walter Gropius πέθανε το 1969 και επιτρέψτε μου να θεωρήσω τη σημερινή εκδήλωση και σαν σαραντάχρονο μνημόσυνο για τη μεγάλη προσφορά του στην ανθρωπότητα.
Σας ευχαριστώ πολύ».
Ένα μήνα αργότερα, στις 11 Νοεμβρίου του 2009, ο Φώτης Κολακίδης έφυγε από τη ζωή.
Ο Φώτης Κολακίδης και οι συνεργάτες του επί το έργον, © Αρχείο Φώτη Κολακίδη
