‘ΕΜΠΟΛΕΜΗ ΖΩΝΗ’: Η ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ΤΟΥ ΧΤΕΣ Η’ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ;
των Χάρη Μούντη και Άντριας Βραχίμη
Πανοραμική όψη της κλειστής περιοχής της Αμμοχώστου, © Φωτογραφικό αρχείο Ecocity Group, Χάρης Μούντης, Άντρια Βραχίμη
Η δημιουργία μιας καινούργιας πόλης σηματοδοτεί την αρχή μιας πολύπλευρης ανάπτυξης. Το άνοιγμα όμως μιας πόλης κρυμμένης και χαμένης στο χρόνο και στις αναμνήσεις των κατοίκων της, δεν ειναι απλά και μόνο ανάπτυξη αλλά μια πολύπλοκη ‘επαναλειτουργία’ δύο παράλληλων υφιστάμενων συστημάτων: ενός πολεοδομικού κι ενός συναισθηματικού συστήματος. Αυτή είναι λοιπόν και η υπόθεση της περιοχής της Αμμοχώστου, η οποία βρίσκεται ψηλά στη λίστα των επίκαιρων συζητήσεων.
Όπως γνωρίζουμε, έχει ήδη συγκροτηθεί μια ομάδα από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, που ασχολείται με την επιστροφή και αναδιοργάνωση της πόλης, διοργανώνοντας συνέδρια και εργαστήρια περί του θέματος.
Το πρώτο θέμα των συνεδρίων αφορά το πολεοδομικό σύστημα. Σε συνάντηση, την οποία διοργάνωσε η αγγλίδα Μαίρη Σάουθκοτ, με τίτλο «Αναβιώνοντας την Αμμόχωστο σε οικολογική πόλη», έλαβαν μέρος Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, μέλη της οργάνωσης Ecocitygroup όπως και άτομα της Βρετανικής παροικίας. Σύμφωνα με πληροφορίες που πήραμε, η περιοχή της Αμμοχώστου για την οποία γίνεται λόγος για επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι από την περίκλειστη πόλη μόνο, δηλαδή το 12.75% του εδάφους. Το υπόλοιπο σχεδόν 78% της Αμμοχώστου θα είναι υπό το έλεγχο των κατεχομένων ή της ομόσπονδης τουρκικής πολιτείας που θα δημιουργηθεί. Άρα πρωτίστως, όπως γνωρίζουμε, το πρώτο δίλημμα θα αφορά τα σχεδόν ετοιμόρροπα κτίρια της κλειστής περιοχής της Αμμοχώστου, του 12.75% δηλαδή του εδάφους, και το κατα πόσο θα πρέπει να κατεδαφιστούν ή να συντηρηθούν. Ήδη έχει εκφραστεί η άποψη να κατεδαφιστούν όλα τα κτίρια και να γίνει η πόλη ένα δάσος και πάρκο. Είναι αυτή η λύση; Ή είναι ίσως η ‘εύκολη’ λύση;
Το άνοιγμα μιας πόλης κρυμμένης και χαμένης στο χρόνο και στις αναμνήσεις των κατοίκων της, δεν είναι απλά και μόνο ανάπτυξη αλλά μια πολύπλοκη ‘επαναλειτουργία’ δύο παράλληλων υφιστάμενων συστημάτων: ενός πολεοδομικού κι ενός συναισθηματικού συστήματος
Προφανώς η πόλη προστάζει τον εκσυγχρονισμό της και ζητάει να συναγωνιστεί κάθε μοντέρνα ευρωπαϊκή πόλη. Νέες υποδομές, οδικά συστήματα και χώροι πρασίνου θα είναι απαραίτητοι για την αναβίωσή της. Ας μην ξεχνάμε και την ιδιότητα της πόλης να μπορεί να λειτουργεί ως ένα σημαντικό μέρος του εμπορίου του νησιού, όπως 40 χρόνια πρίν. Άρα λοιπόν, η ανακατασκευή της Αμμοχώστου θα πρέπει να λάβει υπόψη πολλούς τομείς, και κυριότερα αυτούς της οικονομίας, του εμπορίου και του περιβάλλοντος, χωρίς όμως να βασίζεται απόλυτα στην πλήρη κατεδάφιση ή συντήρησή της.
Νo man’s land, © sometimes-interesting
Σε ένα άλλο, πρόσφατο συνέδριο της ομάδας Ecocity, όπου δημιουργήθηκαν διάφορες ομάδες, επεξεργάστηκαν σενάρια και σχέδια, περιλαμβανομένων και των νέων σχεδίων για οικολογική Αμμόχωστο. Εξετάστηκαν αρχικά οι τεχνικές παράμετροι της ιδέας, από τη ρυμοτομία έως την ανάπτυξη της πόλης σε οικολογικό πρότυπο. Όπως ανέφερε ο οικονομολόγος και επιχειρηματίας Γιώργος Λόρδος, μέλος του FamagustaIntitiave και του Σχεδίου Αμμόχωστος Οικολογική Πόλη (FamagustaEcocityProject), τέτοιου είδους πρωτοβουλίες στοχεύουν στο να ξεκινήσουν έναν διάλογο για μία νέα, σύγχρονη πόλη, η οποία δε θα καλύψει απλώς τα 40 χαμένα χρόνια, αλλά θα σταθεί αντάξια στις απαιτήσεις της εποχής. Εξάλλου, οι προτάσεις που εκφράστηκαν στο συνέδριο περιελάμβαναν μεταξύ άλλων σύγχρονα και ενεργειακά αυτάρκη κτίρια, ένα νέο δίκτυο οδικών αρτηριών και συγκοινωνιών, καθώς και την ανάδειξη της παραλίας σε επίκεντρο της περιοχής με πεζόδρομους.
Χριστιανική Eκκλησία κατεχόμενης Αμμοχώστου, © Φωτογραφικό αρχείο Ecocity Group
Το άλλο σκέλος της ανοικοδόμησης της πόλης θα πρέπει να αφορά τη διατήρηση και συντήρηση ορισμένων σημείων ή κατασκευών που θεωρούνται ιστορικής σημασίας. Για παράδειγμα μέρος της πόλης, εντός των μεσαιωνικών τειχών, θα πρέπει να θεωρηθεί προστατευόμενη πολιτιστική κληρονομιά από την UNESCO. Η πολυπλοκότητα του θέματος είναι εμφανής, αφού πρωτίστως μιλάμε για μια πόλη για την οποία ο χρόνος σταμάτησε ξαφνικά. Για μια πόλη που πρέπει να εκσυγχρονιστεί αλλά ταυτόχρονα να διατηρήσει την ιστορία και το χαρακτήρα της.
Σύμφωνα με έρευνες που δημοσιεύθηκαν, το 73% των Τουρκοκυπρίων υποστηρίζει την επιστροφή της πόλης στους νομίμους κατοίκους της, όπως υποστηρίζουν και οι πλείστοι Ελληνοκύπριοι. Έτσι κι εμείς, αντιλαμβανόμαστε ότι οι ιδέες και οι τεχνικές αναβίωσης της πόλης θα είναι ουκ ολίγες. Ωστόσο, «Σκοπός του συνεδρίου είναι να θέσει σε όλους το ερώτημα τι θα γινόταν αν…», σύμφωνα με την κα. Μπράιαντ. Αυτό το ερώτημα καλούνται να απαντήσουν οι κάτοικοι της πόλης σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς.
Συρματόμπλεγμα κλειστής περιοχής-κραυγή απόγνωσης, © Famagusta Ecocity project open up
Ολόκληρο το δεύτερο μέρος του συνεδρίου, το οποίο θίγει το ζήτημα του δεύτερου συστήματος, του συναισθηματικού δηλαδή, επικεντρώθηκε στην κοινωνική οπτική μίας ανοιχτής Αμμοχώστου και στο πώς μνήμες, αντιλήψεις και εσφαλμένες αντιλήψεις μπορούν να ενσωματωθούν στο μέλλον της πόλης. Τονίστηκε ότι η αναγέννηση της πόλης απαιτεί «ενσυναίσθηση» μεταξύ των κοινοτήτων, και κατανόηση των συναισθημάτων της άλλης πλευράς. Όσον αφορά τα σχέδια για την πόλη, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη σεβασμού και διαφύλαξης των αναμνήσεων όλων των Αμμοχωστιανών.
Αυτό θεωρούμε οτι είναι εξίσου σημαντικό με την ανακατασκευή της πόλης, αφού ο σχεδιασμός οφείλει να περιλαμβάνει όλες τις περιοχές της και να φέρνει κοντά τους κατοίκους της. Παράλληλα με τις πολεοδομικές, κτιριακές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις της ανακατασκευής της πόλης, θα πρέπει να οδεύουν και οι συναισθηματικοί δεσμοί και αντιλήψεις των κατοίκων, οι οποίες αποτελούν τις βάσεις για την επιτυχή αναβίωση της ‘πόλης-φάντασμα’. Εξάλλου, οι πόλεις είναι οι πολίτες , όπως είπε κι ο Ευριπίδης…
