Ακάμας – Έλλειψη ταυτότητας, μιμητισμός και αντιπεριβαλλοντικές χωροταξικές πολιτικές θέτουν σε κίνδυνο την πιο όμορφη γωνία του σπιτιού μας
του Παναγιώτη Ν. Ερμογένους
Κάποτε πρέπει να φορέσουμε γυαλιά μυωπίας για να δούμε την εικόνα καθαρότερα και με μεγαλύτερη προοπτική
Nature Trail Akamas, © www.colnet.com
Η κεντρική ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης εστιάζει στο καθήκον της εκάστοτε γενιάς να διαχειρίζεται τους φυσικούς και οικονομικούς πόρους με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να υπάρχει απόθεμα πόρων για τις μελλοντικές γενιές. Η αρχή αυτή δεν αποτρέπει την ανάπτυξη αλλά την βάζει σε κάποιους περιορισμούς έτσι ώστε να επωφελούνται όσο περισσότερες κοινωνικές ομάδες γίνεται σε μεγαλύτερη διάρκεια χρόνου. Εάν η αειφόρος ανάπτυξη είχε λαλιά θα μας έλεγε πολύ απλά: ‘Οι φυσικοί πόροι είναι περιορισμένοι άρα σκέψου καλά πως και αν θα τους χρησιμοποιήσεις’. Ακόμα και αν οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις έδειχναν ότι την επόμενη δεκαετία θα χρειαστούμε διπλάσιες ξενοδοχειακές κλίνες για να φιλοξενήσουμε τους επισκέπτες του νησιού μας, ο Ακάμας θα έπρεπε να είναι ο τελευταίος τόπος μέσα στον οποίο θα καλούσαμε τον εργολάβο να μας κτίσει. Δυστυχώς όμως δεν έχουμε καν πλησιάσει το σενάριο αύξησης του τουρισμού και φαγωθήκαμε να τσιμεντώσουμε την τελευταία σπιθαμή παρθένας γης που έχει απομείνει. Ιδιατερα για την Κύπρο, το φυσικό περιβάλλον – η κυπριακή γη – αποτελεί ανεκτίμητο πόρο, ισάξιο με κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Είναι σημαντικό να το διαχειριστούμε όσο καλύτερα μπορούμε γιατί είναι μέρος της ταυτότητας μας και το μοναδικό αυθεντικό προϊόν που έχουμε να επιδείξουμε στις μέρες μας. Οι εξελίξεις στο θέμα της οικιστικής ανάπτυξης στον Ακάμα δείχνουν όμως εντελώς το αντίθετο – ότι δηλαδή οι απλοί πολίτες και πολιτεία δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κατανοήσουν την σημασία του να έχεις μέσα στον τόπο σου ένα μέρος που να το αποκαλείς απλά και μόνο Εθνικό Πάρκο. Μεταξύ άλλων έχει ειπωθεί ότι έχουμε πολλές ανεκμετάλλευτες περιοχές και ότι λόγω του πολιτικού προβλήματος χρειάζεται να απελευθερώσουμε περισσότερη γη. Για τον Ακάμα δεν έπρεπε καν να τίθεται θέμα ιδιωτικής η δημόσιας ιδιοκτησίας διότι πραγματικά δεν ανήκει σε κανέναν. Ο Ακάμας πρέπει να αντιμετωπίζεται και να απολαμβάνεται από όλους εμάς ως ένα ενιαίο μνημείο της φύσης όπως γίνεται με τους αρχαιολογικούς θησαυρούς μας που βρίσκονται διάσπαρτοι σε διάφορα μέρη του κόσμου. Στην εποχή της αυξανόμενης και εντατικής αστικοποίησης είναι πρόδηλο ότι οι χώρες που διαθέτουν άφθονα αποθέματα ανεκμετάλλευτων εκτάσεων γης θα χαρακτηρίζονται πλούσιες όχι μόνο γιατί θα μπορούν να τις εκμεταλλεύονται εμπορικά αλλά γιατί θα μπορούν να θρέψουν τους πολίτες τους σε περίπτωση υπερπληθυσμού ή άλλων απρόβλεπτων οικονομικών συμφορών. Αυτό και μόνο έπρεπε να μας βάλει σε σκέψεις και να δούμε τον Ακάμα μέσα από μια διαφορετική ματιά. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι οποιαδήποτε ανθρώπινη παρέμβαση και εκμετάλλευση δασικής ή αγροτικής γης στην Κύπρο αφαίρεσε και σχεδόν ποτέ δεν πρόσθεσε αξία στο δομημένο περιβάλλον του τόπου. Και αφού αναφερόμαστε στην επαρχία Πάφου ψάξτε να βρείτε παλιές φωτογραφίες των άλλοτε κοινοτήτων νυν δήμων του γεωγραφικού διαμερίσματος.
Ακάμας, © www.alpinejournals.ae
Ο Νόμος για απαλλοτρίωση γης θα μπορούσε να εφαρμοστεί κάλλιστα κλείνοντας το θέμα μια για πάντα, αλλά…
Ο κύβος ερίφη με την ψήφιση νόμου. Θα επιθυμούσα ο νόμος να ήταν μονόπλευρος και υπέρ της ιστορικότητας και περιβαλλοντικής σημασίας του Ακάμα. Μόνο έτσι θα διασφαλιζόταν και θα επεκτεινόταν σε βαθύτερο χρονικό ορίζοντα η συλλογική ευμάρεια και αειφόρος ανάπτυξη των κοινοτήτων που έχουν άμεση σχέση με τον Ακάμα. Θα προτιμούσα να διάβαζα στις εφημερίδες τίτλους όπως: ‘Ακάμας πράσινος για πάντα’, ή ‘ Κερδισμένοι με μηδενική επένδυση’. Αυτό που έχω καταλάβει είναι ότι έχουν παρθεί περιβαλλοντικά αμφιλεγόμενες και καθόλου θαρραλέες αποφάσεις που στο περιεχόμενο τους αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο κάποτε ο Ακάμας να μοιάσει στο Κάβο Γκρέκο – γιατί μην ξεχνάτε ότι και το περιβόητο ακρωτήρι στην Αμμόχωστο πριν κατακρεουργηθεί πολεοδομικά υπήρξε ειδυλλιακό τοπίο. Πιστεύω πραγματικά ότι ως πολιτεία δεν έχουμε τα περιθώρια να πραγματοποιήσουμε τα μικροαστικά όνειρα του κάθε ιδιώτη. Έχει αποδειχτεί πολλάκις ότι κάθε φορά πού ικανοποιούμε τα εφήμερα ασήμαντα θελήματα μας βάζουμε σε ρίσκο την θωράκιση της χώρας μας από ανεπιθύμητες εξωγενείς πολιτικοοικονομικές επιρροές. Το γεγονός ότι στην γειτονιά της Ευρώπης χωρίς να συγκαταλεγόμαστε στις βιομηχανικές χώρες έχουμε από τα μεγαλύτερα αν όχι το μεγαλύτερο οικολογικό αποτύπωμα, λέει πολλά. Σπαταλάμε περισσότερο από αυτό που μας ανήκει με τις ανάλογες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ποιος πραγματικά νοιάζεται για αυτό και ποιος εργάζεται μεθοδικά για να βρεί λύση? Για τους ιδιώτες που μεμψιμοιρούν ότι αδίκως οι περιουσίες τους έχουν εγκλωβιστεί πίσω από το προστατευτικό δίκτυ Natura 2000 γνωρίζω ότι σκέφτονται και ενεργούν όπως ο κάθε συμπατριώτης τους εδώ και γενιές τώρα: ‘Κληρονόμησα χωράφια, θέλω να κτίσω μέσα’ ή ‘ Στο διπλανό χωριό ο άλλος έκτισε, εγώ γιατί όχι’. Εδώ και χρόνια υπάρχει η εντύπωση ότι με το να κτίζουμε τουριστικά καταλύματα λύνουμε το πρόβλημα επιβίωσης μας πάνω στο νησί. Φαινομενικά και βραχυπρόθεσμα ίσως να λύνεται, μακροπρόθεσμα όμως γίνεται ακριβώς το αντίθετο. Για αλλαγή πλεύσης στο θέμα της ανάπτυξης θεωρώ υπεύθυνη την πολιτεία. Πρεπει να καλλιεργηθει η ίδεα ότι δεν μπορούμε να κτίσουμε για να πλούτίσουμε όπου θέλουμε και γι’ αυτο υπεύθυνοι είναι οι άρχοντες του τόπου. Χρειαζόμαστε καθοδήγηση από κάποιους πεφωτισμένους που έχουν την ευθύνη και την δύναμη ώστε να μάθουμε να αγαπούμε τα ΄κοινά αγαθα’ που μας προσφέρει ο τόπος. Ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι δικαίως οι συμπολίτες μας στον Ακάμα νιώθουν αδικημένοι σε σχέση με εμάς που οικοπεδοποιήσαμε εδώ και δεκαετίες τα χωράφια μας υπάρχει ο νόμος της απαλλοτρίωσης που θα μπορούσε να εφαρμοστεί άμεσα για την διάσωση του Ακάμα. Από ότι φαίνεται όμως θεωρείται και αυτός απαρχαιωμένος αφού μια άλλη παρεμφερή νομοθεσία προωθεί μεγάλες αναπτύξεις τύπου λούνα παρκ και σε άλλες αγροτικές περιοχές. Με αλλά λόγια για την πολιτεία έννοιες όπως προστασία φυσικού περιβάλλοντος, διάσωση πολιτιστικής κληρονομία, διατήρηση αυθεντικότητας και μοναδικότητας, ανάπτυξη αγροτικών κοινοτήτων και διατήρηση είναι θέματα που δεν την απασχολούν άμεσα.
Ακάμας © www.delcampe.net
Η ιστορία τελικά επαναλαμβάνεται και από ότι φαίνεται δεν θα καταφέρουμε να αποπροσανατολίσουμε το βλέμμα μας από το εύκολο, γρήγορο και φτηνό
Ο Ακάμας θα είναι ακόμα πιο ελκυστικός στο μέλλλον αν τον απαλλάξουμε από κάθε μορφής ανάπτυξης. Ο Ακάμας θα εξαφανιστεί από την μνήμη μας ακόμα και εάν επιστρατεύσουμε όλα τα διεθνή πρότυπα, διαδικασίες και νόρμες της τόσο παρεξηγημένης αειφόρου ανάπτυξης. Η αλλαγή στην νοοτροπία ξεκινάει από εμάς και όχι από τους απ’ έξω. Δεν θα έπρεπε να τα βάζουμε με τις ευρωπαικές περιβαλλοντικές οδηγίες αλλα από μόνοι μας να δημιουργήσουμε δικές μας που να προστατεύουν αποτελεσματικότερα την κληρονομιά μας. Η Πάφος είναι γεμάτη από φτηνές τουριστικές αναπτύξεις αρχιτεκτονικού τύπου pastiche. Κάθε σπιθαμή γης από την Κισσόνεργα μέχρι την Πέγεια έχει να επιδείξει τα ‘αρχιτεκτονικά επιτευγματα και την ιδιοφυία’ δεκάδων developers που πλέον έχουν διαμορφώσει μη αντιστρεπτή την σύγχρονη εικόνα της επαρχίας. Μου είναι δύσκολο να κατανοήσω γιατί πρέπει να συμπεριλάβουμε και τον Ακάμα σε αυτό το κάδρο. Δεν τίθεται θέμα ιδιωτικής, δημόσιας ή χαλίτικης γης. Δεν είναι καν θέμα αμελητέων ποσοστών ιδιωτικής γης που θέλουμε να οικοπεδοποιήσουμε για να ικανοποιήσουμε κάποιους συμπολίτες μας. Η γενιά μας πρέπει να κάνει την υπέρβαση και να ξεχάσει τον Ακάμα, για να το βρει και να τον χαρεί άθικτο η επόμενη διπλά. Εάν αρχίσει η οικοδόμηση του Ακάμα δεν θα σταματήσει ποτέ. Σύντομα θα αλλιωθεί ο χαρακτήρας του, θα γίνει ένα με τις υπόλοιπες τοποθεσίες και θα ψάχνουμε να ανακτίσουμε την ταυτότητα μας μέσα από την κακή μίμηση και αναπαραγωγή παραδοσιακών αρχιτεκτονικών μορφών όπως κολώνες και προσόψεις επενδυμένες με κυπριακή πέτρα, στέγες που παραπέμουν σε βυζαντινά μοναστήρια, ξύλινα βεγκέ κουφώματα, πυθάρια/ ανθώνες δίπλα από χολιγουντιανές πισίνες. Δικαιολογημένα ανησυχεί η Αφροδίτη για την λαιμαργία και απερισκεψία των παιδιών της, λυπημένος και ο Άδωνης που δεν κατάφεραν να μεταλαμπαδέψουν στους απογόνους τους όλες εκέινες τις αρετές που προάγουν το δημόσιο συμφέρον και καλό. Σε λίγα χρόνια θα ξανακούσουμε τα προφητικά λόγια του ποιητή μέσα απο την φωνή της Φαραντούρη,όμως το θέαμα που θα αντικρύσουμε δεν θα είναι σε καμία περίπτωση αναστρέψιμο. Η Περσεφόνη απογοητευμένη που δεν κατάφερε να μεταπείσει τους συμπολίτες της για την περιβαλλοντικές συνέπειες των πράξεων τους θα ξαναγυρίσει στα έγκατα της γης για πάντα. Και εμείς ως παραχαϊδεμένα παιδιά θα ρίχνουμε τις ευθύνες στους άλλους που η Άνοιξη θα είναι άοσμη και άχρωμη στον τόπο μας.
Ακάμας © www.delcampe.net
Ακάμας © www.tripadvisor.co.uk
