NEOΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΗΡΑ – «ΑΥΤΟΠΤΕΙΣ ΜΑΡΤΥΡΕΣ»
των Χάρη Μούντη και Άντριας Βραχίμη
Σημείωση 1: Το άρθρο αυτό αποτελεί συνέχεια της προηγούμενης μας δημοσίευσης. Θεωρήσαμε σωστό, όπως δοθούν στη δημοσιότητα, αυτούσιες ‘μαρτυρίες’ νέων αρχιτεκτόνων, σχετικά με την ανεργία και συγκεκριμένα τη δραματική κατάσταση του επαγγέλματός μας.
Σημείωση 2: Τoπαρακάτω ερωτηματολόγιο δόθηκε σε τρεις νέους αρχιτέκτονες με τυχαία επιλογή, των οποίων τα ονόματα δεν δημοσιεύονται, για ευνόητους λόγους. Ο καθένας από αυτούς ακολούθησε το δικό του δρόμο, τόσο στις σπουδές του, όσο και στην επαγγελματική του ζωή. Τα συμπεράσματα δικά σας.
Χ.Γ: Σπούδασε στην Αγγλία στο πανεπιστήμιο University of Brighton, αποφοίτησε το 2013 και τώρα εργάζεται στην Αγγλία.
1: Πώς φανταζόσουν τη ζωή και ειδικότερα το επάγγελμα του αρχιτέκτονα πριν ή κατά τη διάρκεια των σπουδών σου;
Θεωρούσα ότι με την επιλογή μου να ακολουθήσω την αρχιτεκτονική θα είχα ευκαιρίες για εύκολη εργοδότηση τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Κύπρο . Επίσης, λαμβάνοντας υπόψιν και την υπόσταση του αρχιτέκτονα καθώς και τις σπουδές του π.χ. Αγγλία, το σημείο της μισθοδοσίας ήταν κάτι στο οποίο περίμενα ανάλογη ανταμοιβή, κάτι το όποιο λόγω της οικονομικής δυσφορίας, δεν ισχύει προς το παρόν.
2: Σε ποια κατάσταση βρισκόταν το επάγγελμα μετά το τέλος της φοίτησης σου και πώς είναι αυτή τη στιγμή, λίγα χρόνια μετά;
Κατά διάρκεια των σπουδών μου, όταν παρουσιάστηκε και η οικονομική κρίση πίστευα ότι θα παραμείνω ανεπηρέαστη μέχρι την ολοκλήρωση τους. Τα ίδια τα πανεπιστήμια δεν παρουσίαζαν ενδείξεις για δυσκολίες ανεύρεσης εργασίας στον κλάδο μας. Μετά το τέλος των σπουδών παρέμεινα στην Αγγλία εφόσον στην Κύπρο η ζήτηση στον τομέα ήταν αμίσθωτη και χωρίς προοπτικές. Στην Αγγλία η κατάσταση ήταν ακόμη δύσκολη καθ΄ότι οι εργοδότες αναζητούσαν αρχιτέκτονες με εμπειρία και αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι ευκαιρίες για τους απόφοιτους να είναι περιορισμένες έως και ανύπαρκτες. Μετά το 2013 στην Αγγλία τα δεδομένα έχουν αλλάξει καθώς οι ευκαιρίες είναι περισσότερες για τους νέους αρχιτέκτονες λόγω της ανάπτυξης που παρουσιάζει ο οικιστικός τομέας, σε αντίθεση με την Κύπρο.
3: Πώς βλέπεις να εξελίσσεται το μέλλον του επαγγέλματος και συγκεκριμένα το δικό σου, με βάση τα σημερινά δεδομένα; Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί στα δεδομένα της Κύπρου, αν υπάρχει κάτι, και με ποιο τρόπο το αντιμετωπίζεις;
Αναθεωρώντας και συγκρίνοντας τα προηγούμενα χρόνια πιστεύω πως είναι αδύνατο να παρουσιαστεί σταθερότητα και άνθιση στον τομέα μας σύντομα. Σίγουρα η οικονομία και οι πολιτικές αποφάσεις επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα το επάγγελμα λόγω του ότι δεσμεύουν μεγάλα κεφάλαια από τις Τράπεζες για την ολοκλήρωση οικοδομικών έργων και μελετών. Στην Κύπρο επικρατεί η οικονομική εκμετάλλευση των άπειρων απόφοιτων για απόκτηση εμπειρίας με αποτέλεσμα οι γονείς / οικογένεια που είχε ήδη εξασφαλίσει τις σπουδές του παιδιού της να συνεχίζει να υποστηρίζει οικονομικά τον απόφοιτο. Στην πραγματικότητα η κατάσταση παρουσιάζεται δυσμενής από τους εργοδότες αλλά κατά την πορεία διαφαίνεται ότι η δουλειά, έστω και μειωμένη υπάρχει, ίσως με λιγότερα έσοδα. Προσωπικά, έχοντας επίγνωση της κυπριακής πραγματικότητας θα ήταν αρνητικό να παραμείνω στάσιμη σ’ένα απαιτητικό επάγγελμα ως εκ τούτου προκειμένου να εξασφαλίσω ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον αναζήτησα εργασία στο εξωτερικό (Αγγλία), όπου οι ευκαιρίες είναι περισσότερες.
4: Ποιο το μήνυμά σου προς τους νέους αλλά και μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους σου;
Η αρχιτεκτονική είναι ένα επάγγελμα που απαιτεί συνεχή προσπάθεια και ενημέρωση. Πάντα η κρίση φέρνει δυσκολίες αλλά και νέα δεδομένα. Οι δυνατότητες για εκμετάλλευση και δημιουργία νέων μεθόδων αλλά και προοδευτικών ιδεών μπορεί να αποτελέσει καινοτομία στον τομέα της αρχιτεκτονικής, εάν μαζικά είμαστε αποφασισμένοι για την εξέλιξη του επαγγέλματος.
Χ.T: Σπούδασε στην Αγγλία στο πανεπιστήμιο Brighton School of Art and Design. Αποφοίτησε το 2013 και τώρα εργάζεται στο Dubai (UAE).
1: Πώς φανταζόσουν τη ζωή και ειδικότερα το επάγγελμα του αρχιτέκτονα πριν ή κατά τη διάρκεια των σπουδών σου;
Πριν τις σπουδές η άγνοια σου δίνει την ευκαιρία να φανταστείς ένα επάγγελμα υποσχόμενο, κερδοφόρο και δημιουργικό. Ένα επάγγελμα που σου δίνει την ώθηση να εξελίσσεσαι και να μην μένεις στάσιμος. Αυτός ήταν και ένας από τους κύριους λόγους που το επέλεξα. Μπαίνοντας σιγά σιγά μέσα στα πράγματα με τις σπουδές άρχισα να αναγνωρίζω τα χαρακτηριστικά που θα ‘πρεπε να κατέχει ένας μελλοντικός αρχιτέκτονας. Πάθος για τη δουλειά, ανοιχτό μυαλό, δημιουργικότητα, συνεχή μάθηση και θέληση, στάμινα, γερές αντοχές κλπ. κλπ. ή με λίγα λόγια multitask.
Τη ζωή μου σαν αρχιτέκτονας δεν την είχα οραματιστεί καθόλου αποτρεπόμενη από τις μονίμως καθοδικές εξελίξεις της οικονομίας της χώρας μας. Προσπαθούσα να αποφασίσω τι θέλω να κάνω και πώς, σκεπτόμενη ακόμα και εναλλακτικές της δουλειάς, όπως συνέχιση των σπουδών σε PhD, ειδίκευση, ή άλλο μεταπτυχιακό σε περίπτωση που αποτύγχανα στην ανεύρεση δουλειάς. Για το μόνο που ήμουν σχεδόν σίγουρη ήταν ότι τελικά μάλλον η συνέχεια του τότε: ‘Πάρε το ‘χαρτί’ σου και έλα, θα μετατρεπόταν σε: ‘Ψάξε / μείνε Αγγλία ή γενικά εξωτερικό μέχρι να γίνουν καλύτερα τα πράματα’. Και εκεί που απλά φαντάζει δύσκολο να αποφασίσεις τι αρχιτέκτονας θέλεις να γίνεις και τι πορεία να διαλέξεις τα περιθώρια στενεύουν και το μέλλον διαλέγει για εσένα…
2: Σε ποια κατάσταση βρισκόταν το επάγγελμα μετά το τέλος της φοίτησης σου και πώς είναι αυτή τη στιγμή, λίγα χρόνια μετά;
Το ίδιο. Μια απογοήτευση. Βέβαια ανοίγουν δουλειές σιγά σιγά. Στην Αγγλία μετά από ένα χρόνο απ’ όταν τελείωσα είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα καθ’ ότι μειώνονται οι άνεργοι στον κλάδο μας. Παρ’ όλα αυτά η μείωση αυτή φαίνεται να οφείλεται και στο γεγονός ότι πολλοί παίρνουν πορεία σε παρακλάδια της αρχιτεκτονικής. Αν βγούμε έξω από την Ευρώπη και συγκεκριμένα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Αραβικές χώρες όπως Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Κουβέιτ, τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα τα τελευταία χρόνια αφού η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει μετά το πάγωμα δουλειών από το 2008, και τα οικοδομήματα τώρα συνεχίζουν. Όσο για την Κύπρο, όπως είπα στην αρχή νομίζω παραμένει στην ίδια κατάσταση. Αγγελίες του τύπου ‘Ζητείται αρχιτέκτονας με εξέχοντα προσόντα, 10 χρόνια πείρα, μηδαμινός μισθός’ δίνουν και παίρνουν. Γνωστοί και φίλοι που έχουν παραμείνει Κύπρο καταλήγουν να δουλεύουν αφιλοκερδώς ή καταφεύγουν σε εναλλακτικές λύσεις όπως δημιουργία ιστοσελίδων ή περιοδικών με θέμα την Αρχιτεκτονική, workshops, ή απλά σε άσχετη δουλειά μέχρι να καταφέρουν να βρουν κάτι στο στοιχείο τους.
3: Πώς βλέπεις να εξελίσσεται το μέλλον του επαγγέλματος και συγκεκριμένα το δικό σου, με βάση τα σημερινά δεδομένα; Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί στα δεδομένα της Κύπρου, αν υπάρχει κάτι, και με ποιο τρόπο το αντιμετωπίζεις;
Το επάγγελμα σίγουρα θα ανακάμψει. Μέχρι να χτίσουμε όλη τη γη δε βλέπω ο άνθρωπος να σταματά. Και ακόμα και αυτό να γινόταν υπάρχουν άπειρα παρακλάδια που σχετίζονται με την Αρχιτεκτονική και θα μπορούσε κάποιος να ακολουθήσει. Τώρα το θέμα είναι πότε. Προσωπικά ευελπιστώ σε καμιά πενταετία ευχόμενη να μην ακούγομαι υπεραισιόδοξη. Σε κάποια στιγμή πώς να το κάνουμε… θα πρέπει να επαναπατριστούμε. Προσωπικός μου στόχος για το μέλλον είναι να κάνω κάτι δικό μου όσο κι αν αυτό φαντάζει ανέφικτο προς το παρόν. Όλοι έχουμε τους δικούς μας προσωπικούς επαγγελματικούς στόχους και πιστεύω όλα είναι εφικτά. Απλά ίσως να πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο από ότι αν βρισκόμασταν υπό άλλες συνθήκες.
Τώρα, κάτι που με ενοχλεί γενικότερα με τα δεδομένα της Κύπρου σε θέμα δουλειών, όσο ρατσιστικό και αν μπορεί να ακουστεί, είναι η πρόσληψη αλλοδαπών σε θέσεις εργασίας χωρίς να εξαντλούνται τα περιθώρια πρόσληψης Κυπρίων. Τα πράγματα ίσως να ‘ναι καλύτερα απ’ ότι στο παρελθόν, αλλά η οικονομική κατάσταση στη χώρα μας έχει χειροτερέψει. Δεν μιλώ να απολυθεί κόσμος αλλά να εξαντλείται κάθε περιθώριο που μπορεί να υπάρχει για να βρει κάποιος ντόπιος δουλειά. Στο κάτω κάτω κάθε χώρα αυτό κάνει.
Κάτι άλλο πιο συγκεκριμένο στον τομέα της Αρχιτεκτονικής- ασχέτως ότι μπορεί να ξεφεύγω τώρα λίγο- αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι το με ποιο σκεπτικό προωθούμε ξένους αρχιτέκτονες για το κτίσιμο πλατειών, ουρανοξυστών, βιβλιοθηκών κλπ, ασχέτως του κύρους και σημαντικότητας τους στο χώρο, σε μια περίοδο που η χώρα υποφέρει. Συμπεριφερόμαστε σαν νεόπλουτος πληθυσμός που εισάγει νέα αναγνωρισμένη τέχνη στο νησί, όσο κι αν είναι το κόστος αυτής, υποβαθμίζοντας έτσι την ίδια στιγμή τις δυνατότητες των δικών της ανθρώπων. Οι σημερινοί αρχιτέκτονες δεν έχουν σε τίποτα να στερηθούν συγκρινόμενοι με τους ξένους εφόσον ως γνωστό όλοι πλέον έρχονται από διαφορετικά ‘study backgrounds’ ποικίλων εμπειριών. Σίγουρα δεν έχουμε τα παγκοσμίου φήμης αναγνωρισμένα ονόματα όπως Zaha Hadid ή Jean Nouvel -ακόμα- που τιμή μας να έχουμε έργα τους στη χώρα μας, αλλά σε μια περίοδο κρίσης σαν αυτή, αλλά και γενικότερα, ίσως θα έπρεπε να φερόμαστε πιο μετριόφρονα και να μην πιανόμαστε από τη μεγαλομανία. Στο κάτω κάτω ποιος ξέρει καλύτερα τον τόπο μας από τον ίδιο τον Κύπριο. Πρέπει να βλέπουμε μπροστά και να εξελισσόμαστε σαν χώρα, ναι. Αλλά μαζί με αυτό πρέπει να δίνεται η ευκαιρία να εξελιχθεί και να αναγνωριστεί ο Κύπριος αρχιτέκτονας.
4: Ποιο το μήνυμά σου προς τους νέους αλλά και μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους σου;
Μήνυμα στους μεγαλύτερους: Να βοηθήσουν όσο μπορούν τους νέους αρχιτέκτονες επαγγελματικά, ενθυμούμενοι ότι και αυτοί υπήρξαν σε παρόμοια θέση κάποτε.
Στους νέους: ‘Εγώ’ είμαι οι νέοι.. Καλή μας τύχη. Και καλή υπομονή…
M.Π: Σπούδασε στην Αγγλία, στο πανεπιστήμιο του Greenwich, από όπου αποφοίτησε το 2010, συνέχισε τις σπουδές της στο University for the Creative Arts από όπου και αποφοίτησε το 2013. Τώρα εργάζεται σε ένα μικρό αρχιτεκτονικό γραφείο για σκοπούς άσκησης του επαγγέλματος .
1: Πώς φανταζόσουν τη ζωή και ειδικότερα το επάγγελμα του αρχιτέκτονα πριν ή κατά τη διάρκεια των σπουδών σου;
Καταρχήν αποφασίζοντας να ακολουθήσω τον κλάδο της αρχιτεκτονικής θεώρησα ότι θα ήταν καλύτερα να δουλέψω σε ένα γραφείο για να πάρω μια ιδέα για αυτό το επάγγελμα. Έτσι το καλοκαίρι του 2007 δούλεψα στο γραφείο ενός αρχιτέκτονα. Με άγχωσε το γεγονός ότι δεν υπήρχε σταθερό ωράριο και η πίεση που επικρατεί κατά τη διάρκεια παράδοσης ενός έργου. Πήρα μια πρώτη εντύπωση και κατέληξα ότι όντως αυτό ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Φανταζόμουν λοιπόν ότι τελειώνοντας τις σπουδές μου θα επέστρεφα Κύπρο και θα ξεκινούσα δυναμικά στο επάγγελμα και θα είμαι πλέον ανεξάρτητη οικονομικά.
2: Σε ποια κατάσταση βρισκόταν το επάγγελμα μετά το τέλος της φοίτησης σου και πώς είναι αυτή τη στιγμή, λίγα χρόνια μετά;
Τελειώνοντας τα έξι χρόνια σπουδών στην Αγγλία επιστρέφω στην Κύπρο αλλά όλες οι πόρτες κλειστές. Η οικονομία έχει καταρρεύσει και πολλά είναι τα γραφεία που έκλεισαν και άλλα αυτά που προσπαθούν να επιβιώσουν. Οπότε δεν δίνονται ευκαιρίες σε όλους εμάς τους νέους αρχιτέκτονες για αυτό και πολλοί αναγκάζονται να μείνουν στο εξωτερικό.
3: Πώς βλέπεις να εξελίσσεται το μέλλον του επαγγέλματος και συγκεκριμένα το δικό σου, με βάση τα σημερινά δεδομένα; Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί στα δεδομένα της Κύπρου, αν υπάρχει κάτι, και με ποιο τρόπο το αντιμετωπίζεις;
Πιστεύω ότι θα πάρει αρκετά χρόνια για να γίνουν τα πράγματα όπως πριν αλλά κατά τη δική μου γνώμη θα έπρεπε να δίνονται περισσότερες ευκαιρίες στους νέους αρχιτέκτονες και να μην υπάρχει εκμετάλλευση. Προσωπικά, είμαι υποχρεωμένη όπως και πολλοί άλλοι νέοι, να δουλεύω με οποιουσδήποτε όρους ούτως ώστε να συμπληρώσω την πρακτική μου εξάσκηση.
4: Ποιο το μήνυμά σου προς τους νέους αλλά και μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους σου;
Το μήνυμά μου προς τους νέους συναδέλφους είναι να μην τα παρατήσουν και να προσπαθούν να ασκούν το επάγγελμα με οποιοδήποτε τρόπο. Όσον αφορά τους μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους, θεωρώ πως πρέπει να δίνουν ευκαιρίες σε εμάς τους νέους όποτε είναι εφικτό, και οπωσδήποτε χωρίς εκμετάλλευση.
